Ibbeltje - Annie M.G. Schmidt



Ibbeltje is een meisje van een jaar of tien met een bijzondere moeder, haar moeder is vroeger een kat geweest ´een dikke rooie kat´. Samen met haar vader en de katten Rosencrantz en Guildenstern (deze namen delen ze met personages uit Shakespeare´s Hamlet) vormen ze het gezin Verharen. De bijzondere afkomst van moeder brengt met zich mee dat ze nogal wat katse eigenschappen heeft en dat ze kattentaal verstaat. Dat laatste komt goed uit, vooral als de familie het weer eens aan de stok heeft met de zure meneer Pinkepank. Met behulp van de katten worden veel problemen opgelost: de katten vertellen waar weggeraakte voorwerpen zijn, ze kunnen waarschuwen als Pinkepank weer een boosaardig plan beraamt en ze gaan tot actie over als dat nodig is, bijvoorbeeld door een muizenvangstaking te organiseren.
Het verhaal heeft ook een magisch tintje, Ibbeltjes moeder was ooit de kat van een heks. De vader van Ibbeltje mocht destijds niet alleen de kat van de heks meenemen, die al snel in zijn vrouw veranderde, maar ook een toverparapluutje. Dat parapluutje zorgt voor vele verrassingen. Het verhaal wordt spannend als de heks zelf verschijnt en haar kat terug eist.

Een vrouw die vroeger een kat was, dat zal menig Annie Schmidt liefhebber bekend in de oren klinken, immers in het succesvolle boek Minoes wordt eenzelfde uitgangspunt genomen. Toch zijn de verhalen over Ibbeltje ouder. Ze werden in opdracht van chocoladefabriek Venz geschreven en uitgezonden als ´muzikaal hoorspel´ in 1962-63. De verhaaltjes verschenen ook als feuilleton in De Televizier met zwart/wit illustraties van Fiep Westendorp. Pas in 1996 verschijnen de verhaaltjes in boekvorm. In samenwerking met Tine van Buul en Reinold Kuipers worden kleine correcties in de tekst aangebracht, ouderwetse uitdrukkingen worden gemoderniseerd: trottoir wordt stoep en buur wordt buurvrouw. Eén verhaaltje, ´in Afrika´, is geschrapt.
In 1993 was de tekst rond, maar het boek bleef nog drie jaar liggen. Het wachten was op een nieuwe omslagtekening die Fiep Westendorp niet direct kon maken wegens persoonlijke omstandigheden. Westendorp was overigens niet zo enthousiast over deze heruitgave, maar omdat Schmidt het graag wilde werkte ze toch mee. Volgens Annie Schmidt biograaf Joke Linders is dit de gang van zaken geweest rond de heruitgave, maar ook andere verhalen doen de ronde, namelijk dat Schmidt de heruitgave van Ibbeltje lang heeft tegengehouden omdat er sprake zou zijn van ´zelfplagiaat´ en ze de voorkeur zou geven aan het beter gelukte Minoes.

Ibbeltje laat zich maar ten dele met Minoes vergelijken. Minoes is een lang verhaal, met een echt plot. Ibbeltje zijn korte verhalen met een eenvoudig plot, Ibbeltje is daarom meer geschikt voor een jonger publiek.
De hoorspelachtergrond van Ibbeltje is merkbaar, zo is een deel van de liedjes in de tekst opgenomen, als cursief gedrukte intermezzo’s. De verhalen hebben vaak eenzelfde opbouw: er doet zich een probleem voor en met hulp van de katten wordt het opgelost. Toch gaat dit herhalende stramien niet vervelen, het geweldige vakmanschap van Annie Schmidt voorkomt dat. De ruimschoots aanwezige dialogen lopen goed en zijn vaak grappig. Ook de inhoud van de verhaaltjes is onderhoudend en soms zelfs spannend, bijvoorbeeld als meneer Pinkepank de toverparaplu in handen heeft en de familie overal naar toe kan toveren.

Voor de heruitgave tekenende Fiep Westendorp een nieuwe omslag in kleur. Het boek verscheen na Annie´s dood en de omslag waarop de familie Verharen rond de schouw is afgebeeld met moeder op het haardkleedje, was een hommage aan haar overleden vriendin met haar grote liefde voor katten. De oorspronkelijke zwart/wit illustraties kregen blauwe accenten.
In 2012 verschijnt een nieuwe druk van het boek. De oorspronkelijke omslagillustratie is vervangen door een een andere tekening, de opmaak is verbeterd en de steunkleur is nu rood in plaatst van blauw.

Het oorspronkelijke hoorspel is als luisterboek verkrijgbaar met onder andere de stemmen van Hetty Blok als moeder Verharen en Joop Doderer als de vader van Ibbeltje. De muziek is van Cor Lemaire.

Ibbeltje
Annie M.G. Schmidt

Querido, 2012