Boeken voor Ketikoti
Op 1juli is het Ketikoti, een feest dat het afschaffen van de slavernij viert en ook een herdenkingsdag is voor de slachtoffers van slavernij. In kinderboeken komt langzaam maar zeker steeds meer aandacht voor de geschiedenis en culturele achtergrond van kinderen afkomstig uit de voormalige koloniën waar hun voorouders leefden onder het juk van slavernij. Rond de viering van Ketikoti kwamen verschillende kinderboeken over het slavernijverleden uit.
Morgen ben ik vrij is een verhalenbundel voor kinderen vanaf een jaar of negen. Er staan elf verhalen in van verschillende auteurs die een historische gebeurtenis uit het slavernijverleden als inspiratie gebruikten. De verhalen spelen zich af tussen 1606 en 1863 in verschillende landen. Het eerste verhaal neemt de lezer mee naar Amsterdam waar in de 17e eeuw veel zwarte mensen woonden die niet tot slaaf gemaakt mochten worden, maar wel dat risico liepen als ze naar een ander land vertrokken. Ook in Nederland speelt de geschiedenis van Isack die op vijfjarige leeftijd als ‘pronkstuk’ cadeau werd gegeven zodat de rijke vrouw des huizes sier kon maken met een exotisch zwart jongetje als page. Uit Indonesië komt het verhaal van Utung, nu een nationale held in Indonesië, maar ooit een tot slaaf gemaakt jongetje dat in een hoekje van een schilderij een familievaandel mocht vasthouden. Het Surinaamse verleden komt tot leven in een verhaal dat zijn wortels heeft in de oude magische tradities en waarin een jonge tot slaaf gemaakte zichzelf kan beschermen met een magische veer. In een ander verhaal staat slavernij in Paramaribo centraal en het wordt verteld door een tondeldoos, een verboden bezit voor mensen die tot slaaf gemaakt waren. Natuurlijk mag een verhaal over Tula de grote vrijheidsstrijder van Curaçao niet ontbreken. We beleven de dagen voor de opstand door de ogen van de twaalfjarige Chico. Ook is er aandacht voor een wellicht minder bekende vorm van slavernij die samenhangt met piraterij. Het laatste verhaal begint in het heden waar een moeder haar dochter het verhaal van Ma Pansa vertelt die zaden in haar vlechten verborg. Ieder verhaal wordt afgerond met een stukje waarin wordt toegelicht wat feit en wat fictie is. Het boek is kleurrijk geïllustreerd door Roeqiya Fris.
Morgen ben ik vrij is een rijke (voor)leesbundel met aansprekende verhalen over het slavernijverleden van Nederland.
Morgen ben ik vrij
Simone Arts, Annemarie van den Brink, Janice Deul, Fikry El Azzouzi, Henna Goudzand Nahar, Tialda Hoogeveen, Martine Letterie, Milouska Meulens, Robin Raven, Dwight van van de Vijver met illustraties van Roeqiya Ffris
Ploegsma, 2025
Voor wat oudere kinderen, vanaf een jaar of elf, is het boek De opdracht van Tula geschreven door Robin Raven. Hij vertelt het verhaal van Tula die een grote opstand leidde tegen de slechte behandeling van de tot slaaf gemaakte mensen op de plantages in Curaçao. Raven kiest voor een beproefd recept door twee twaalfjarigen, Lucia en Martinus, op te voeren die als vertrouwelingen dicht bij Tula zijn. Hij is als een vader voor hen. Lucia is de verteller. Via haar beleeft de lezer hoe het leven voor de tot slaaf gemaakten eruit ziet en dat is een hard en angstig bestaan. Beide kinderen hebben kort geleden hun inwijdingsceremonie ondergaan volgens Afrikaanse traditie en hebben daar de god Yoroba Orisha ontmoet die een aantal voorspellingen heeft gedaan. Dit gegeven loopt als een rode draad door het verhaal.
Raven heeft een pakkend boek geschreven waarin de noodzaak van een opstand invoelbaar is. Dit verhaal kan niet verteld worden zonder de slechte behandeling van de tot slaaf gemaakten op de plantages te beschrijven. Dat zijn heftige scenes, die Raven iets afzwakt door ze vaak indirect te beschrijven en niet vanuit het perspectief van degene die het ondergaat. Het verhaal eindigt met het laatste grote verzet waarbij Tula gevangen wordt genomen. Zoals bekend loopt het met hem en zijn medestanders slecht af. In een nawoord beschrijft Raven hoe dit verliep. Hij gaat verder niet in op wat feit en wat fictie is in zijn verhaal. Dat is een gemis voor de lezers die de geschiedenis van Tula en zijn medestanders niet kennen.De opdracht van Tula
Robin Raven
Lemniscaat, 2025
Het meisje met de zaadjes in het haar van Nancy Bosmans is een prentenboek. Het vertelt het verhaal van Yaa die in een Afrikaans dorp opgroeit en daar gelukkig is. Tot plots uit het niets 'iets' komt, een verandering, een bedreiging. De moeder van Yaa bedenkt daarop een plan. Ze verzamelt zaden en vlecht die in het haar van haar dochter ‘zodat je de weg naar huis nooit meer vergeet’.
Yaa en haar moeder worden gevangen genomen en als slaaf verkocht. Yaa heet voortaan Caatje en ze moet hard werken op de plantage. De zaadjes in haar haar is ze niet vergeten en zo kan ze toch op een eigen plekje een stukje thuis laten groeien. Het verhaal is prachtig in beeld gebracht in warme aardse kleuren (Yaa betekent aarde). Het dreigende 'iets' krijgt vorm als westers geklede mannen die in grijze tinten zijn neergezet. Het verhaal is vooral in beeld hoopvol en dan met name op de laatste bladzijden waar de natuur in vrolijke kleuren Yaa en haar moeder omringen. Het suggereert een positief einde van het verhaal, maar de werkelijkheid is weerbarstig en Yaa kan voorlopig alleen maar hopen op betere dagen.
