Anne van het Groene Huis - L.M.Montgomery



Anne van het Groene Huis (Anne of Green Gables) kunnen we met recht een klassieker noemen. Het boek van de Canadese schrijfster L.M. (Lucy Maud) Montgomery (1874-1942) verscheen in 1908 en werd direct een bestseller. Ook de rest van de wereld viel massaal voor de spontane fantasierijke Anne Shirley. Er verschenen vertalingen en het boek werd meerdere keren verfilmd, de meest recente verfilming was dit jaar.
Anne van het Groene Huis verscheen in verschillende edities ook in Nederland. Diverse vertalers bewerkte de tekst, die vaak wat eenvoudiger werd gemaakt om het boek meer toegankelijk te maken voor kinderen. Het boek is namelijk niet als kinderboek geschreven. De lezer volgt het wel en wee van de opgroeiende Anne, maar ook de gedachten en zorgen van Anne´s pleegouders worden besproken.
Wie wil kan het leven van Anne (en haar kinderen) blijven volgen, want Montgomery (en andere) schreven diverse vervolgdelen. Ter gelegenheid van het honderdjarig jubileum van Anne of Green Gables verscheen in 2008 de voorlopig laatste toevoeging aan de serie: Anne Before Green Gables (geschreven door Budge Wilson).

Het verhaal begint bij Matthew en Marilla, broer en zus van middelbare leeftijd, die besluiten een weesjongen in huis te nemen die kan helpen met het werk op de boerderij. Er wordt echter een vergissing gemaakt en een meisje gestuurd. De stille wereldvreemde Matthew valt direct voor de hartstochtelijke roodharige Anne. Hij geniet van haar fantasie en bloemrijke commentaar op haar omgeving. Marilla moet daar niet veel van hebben. Zij wordt omschreven als een vrouw met beperkte kennis en eens streng geweten, maar rond haar mond speelt iets wat met een beetje aanmoediging op een heus gevoel voor humor zou kunnen wijzen. Die aanmoediging komt in de vorm van Anne.
Het meisje mag blijven en Marilla neemt de opvoeding voor haar rekening. Anne moet leren bidden, naar (zondag)school en zich netjes gedragen. De levendige Anne doet haar best, maar ze kan haar mond niet houden als ze beledigd wordt, ze weigert nog naar school te gaan als ze ten onrechte straf krijgt en Gilbert Blythe moet voor eeuwig boeten omdat hij haar gepest heeft met haar zwakste punt: haar rode haar. Anne komt regelmatig, vaak onbedoeld, in de problemen en de meeste problemen worden ook weer opgelost. Behalve als de man met de zeis zich meldt, daar kan zelfs Anne niet tegenop.

Het verhaal wordt gedragen door aansprekende personages. De gevoelige fantasierijke eerlijke Anne die haar hart op de tong heeft is een fijne hoofdpersoon. Haar positieve kijk op de wereld maakt vrolijk. Marilla probeert Anne´s fantasie te beteugelen, maar dat is onbegonnen werk. Het verhaal had makkelijk kunnen ontaarden in een strijd tussen Anne en Marilla, maar dat is niet het geval. Marilla is te nuchter om Anne´s fantasie te kunnen begrijpen, maar zij waardeert Anne´s eerlijkheid en respecteert haar eigenheid. Ook als het niet benoemd wordt voelt de lezer dat die twee elkaar graag mogen.
Ook Matthew is een personage om van te houden. Anne kan in zijn ogen geen kwaad doen en hij grijpt op zijn eigen wijze in als dat nodig is. Dat levert onder andere het vermakelijke probleem op hoe deze stugge verlegen man aan een feestjurk voor Anne moet komen.
Uitgeverij Karmijn heeft het boek opnieuw laten vertalen en dat was hard nodig. De laatste vertaling uit de jaren zeventig is slordig en laat dingen weg, er is zelfs een heel hoofdstuk geschrapt. De nieuwe vertaling van Hannie Tijman geeft ruim baan aan de schoonheid van Montgomery´s taal. Het zijn vaak kleine zinswendingen, of de woordkeuze die het boek zijn charme geven, zoals de opmerking dat Marilla zelfs het zonlicht wantrouwt dat naar haar smaak te veel danst en zich onverantwoordelijk gedraagt in een ernstige wereld. Of Anne die bij het zien van haar nieuwe jurken beheerst opmerkt ´Ik probeer me te verbeelden dat ik ze leuk vind.´ De gevoelige Anne is verrukt over de prachtige omgeving waarin ze terecht is gekomen. Deze omgeving, het Canadese Prince Edward Island, wordt hier en daar door Montgomery uitgebreid beschreven.
Voor de kinderen van nu is het misschien moeilijk om zich voor te stellen dat Anne´s eerlijkheid aan het begin van de twintigste eeuw bijzonder was en misschien zullen zij daarom minder plezier beleven aan Anne´s rake observaties en haar koppige standvastigheid. Maar toch denk ik dat de hartstochtelijke, eerlijke en fantasievolle Anne er weinig moeite mee zal hebben een nieuwe schare lezers te charmeren. Anne van het Groene Huis is nog altijd een boek om jezelf in te verliezen en voor even de eenentwintigste eeuw te vergeten.

Anne van het Groene Huis
L.M. Montgomery (vertaald door Hannie Tijman)

Karmijn, 2016