9 tot 12 jaar
Levende bezems - Lisa Tetzner
Lisa Tetzner werd in Duitsland geboren en trok in haar jonge jaren als sprookjesverteller door het land. In 1924 trouwde ze met Kurt Kläber, publicist, uitgever en lid van de communistische partij. In 1933 ontvluchtten Tetzner en haar man Nazi-Duitsland, nadat Kläber beschuldigd was van betrokkenheid bij de Rijksdagbrand. Het echtpaar kreeg asiel in Zwitserland.
Tetzner schreef Levende bezems in 1940/41 en waarschijnlijk heeft haar man meegeschreven. Omdat hij als politiek vluchteling niet mocht publiceren ontbreekt zijn naam op de titelpagina. Later publiceerde Kläber onder het pseudoniem Kurt Held zelf een jeugdboek, De bende van rode Zora, dat helaas niet meer in druk is. Levende bezems gelukkig wel. Dit jaar komt de elfde druk uit, een herdruk van de uitgave uit 2003.
Het verhaal speelt zich af in de negentiende eeuw in de grensstreek tussen Zwitserland en Italië. De dertienjarige Giorgio wordt door zijn vader verkocht aan de man met het litteken. Hij doet dit met een bezwaard hart want hij kent de verhalen over het lot van de verkochte jongens. De jongens worden doorverkocht in Milaan aan de schoorsteenvegers die magere jongens nodig hebben om door de schoorstenen kruipen. Het is gevaarlijk en ongezond werk. Maar Giogio’s vader heeft geen keus, het noodlot heeft toegeslagen, het geld en eten is op en zijn vrouw is ziek.
Giorgio vertrekt en onderweg komt hij een lotgenoot tegen, Alfredo. De jongens worden vrienden en doen een vriendschapsbelofte: ze zullen als broers over elkaar waken en ‘goed en bloed’ met elkaar delen. De verdere reis naar Milaan verloopt dramatisch, er komen zestien jongens om. Giorgio en Alfredo halen het wel en worden doorverkocht. Giorgio komt terecht bij meneer Rossi, geen onaardige man. Maar zijn vrouw en zoon pakken de jongen flink aan. Het werk is zwaar en Giorgio krijgt weinig te eten. Hij vindt troost bij de zieke dochter van zijn baas die altijd vriendelijk is en hem extra eten geeft.
In Milaan zoekt Giorgio Alfredo weer op. Zijn vriend introduceert hem bij de Bond van de Zwartgezichten, een geheime bond van schoorsteenvegertjes die elkaar helpen. Het leven van Giorgio is zwaar, maar hij houdt vol. Tot hij van diefstal wordt beschuldigd, dan besluit Giorgio met een aantal vrienden te vluchten.
Tetzner schreef, naast bewerkingen van sprookjes, vooral jeugdboeken over sociale kwesties, waaronder de serie De kinderen van nummer 67 waarin een groep kinderen gevolgd wordt die opgroeien in Nazi-Duitsland. De inspiratie voor Levende bezems vond Tetzner in historische bronnen. Ze schetst in het verhaal de bittere armoede op het platteland en in de stad. De schoorsteenvegers waar de jongens voor werken zijn ook niet erg rijk en er is vaak sprake van alcoholmisbruik. Veel mensen kijken weg als ze geconfronteerd worden met de armoedige uitgebuite schoorsteenvegertjes, ze geven hooguit een extra boterham.
Tetzner beschrijft niet alleen het harde leven van de verkochte jongens, ze laat ook zien hoe de jongens zich daartegen te weer kunnen stellen. Door zich te verenigen worden ze sterker en kunnen ze zelfs een begrafenis regelen als een van hen overlijdt. Overigens ontmoet Giorgio niet alleen slechte volwassenen, er zijn ook helpers.
Levende bezems is geschreven als een maatschappelijk aanklacht, maar dat staat een spannend verhaal niet in de weg. Giorgio is een sympathieke hoofdfiguur waarmee de lezer zich makkelijk identificeert. Hij probeert er het beste van te maken, hij is eerlijk, maar geen heilige. Tetzner beschrijft veel erbarmelijke situaties, maar als alles hopeloos lijkt komt er net op tijd hulp en uiteindelijk wordt Giorgio recht gedaan.
Levende bezems is een spannend verhaal over armoede, misbruik, solidariteit en vriendschap. Nog altijd een boek om in een adem uit te lezen.
