4 tot 6 jaar
Pippeloentje en Dikkertje Dap - Annie M.G. Schmidt
Het is een sterk concept om het werk van Annie M.G.Schmidt levend te houden: hedendaagse illustratoren vragen om bekend werk van de geliefde schrijfster van nieuwe illustraties te voorzien. Zo mocht Fleur van der Weel aan de slag met de versjes over ‘t beertje Pippeloentje en voorzag Noëlle Smit het bekende versje Dikkertje Dap van nieuwe illustraties. Beide dames hadden overigens al eerder tekeningen bij deze bekende versjes gemaakt, maar sloegen voor deze opdracht nieuwe wegen in.
Het eerste versje over beertje Pippeloentje verscheen in 1950 voor het eerst in boekvorm in de bundel Het fluitketeltje, een verzameling versjes die eerder in Het Parool waren gepubliceerd. Ook Dikkertje Dap maakt in dit boek voor het eerst zijn opwachting. Over ’t beertje Pippeloentje schreef Schmidt uiteindelijk twaalf versjes die in 1958 voor het eerst werden gebundeld. Het beertje, altijd direct te herkennen aan zijn pet, beleeft in de versjes spannende berenavonturen die dicht bij de belevingswereld van de jonge lezers blijven. Pippeloentje maakt bijvoorbeeld een verre reis (al dan niet in zijn verbeelding), hij is jarig en geeft een feestje, hij verstopt zich voor zijn ouders, hij gaat in bad en hij is ondeugend. De versjes kennen onvergetelijke regels waarin Annie Schmidt woorden als plantsoentje, paviljoentje en juttepeertjes aan de taalschat van de kleuters toevoegt.
Wim Bijmoer was de eerste die Pippeloentje tekende, eerst in zwart-wit, later in kleur. Het is een stoere beer met een grote pet op zijn hoofd. In de jaren tachtig werden de versjes opnieuw gebundeld en geïllustreerd door de toen nog onbekende Jan Jutte. Zijn Pippeloentje is een rond en schattig beertje. Zowel Bijmoer als Jutte volgden de tekst van Schmidt nauwkeurig en voegden er weinig aan toe. Anders is dat in de volgende uitgave die Harrie Geelen illustreerde. In zijn kenmerkende kleurige vrije stijl maakte hij meerdere tekeningen die een interpretatie van de versjes laten zien. Bij Geelen is ‘de boot naar Engeland’ een omgekeerde tafel en als het beertje ‘weg is’ kan de lezer zien dat Pippeloentje een spelletje met zijn ouders speelt.
Fleur van der Weel heeft een andere keuze gemaakt. Haar tekeningen laten een jaar uit het leven van Pippeloentje en zijn ouders zien; van een zwangere berenmama tot het eerste verjaardagsfeestje, van voorjaar tot winter. De beren die Van der Weel tekent zijn verrassend schattig. In haar eerdere werk koos ze vaak voor heldere kleuren en hoekige personages, maar nu zien we zachte in elkaar overlopende kleuren en toegankelijke warme tekeningen.
De illustraties spelen slechts summier in op de tekst. Zo heeft Pippeloentje een mutsje op en zeker geen pet, zien we nergens een paviljoentje en ‘de kleine beertjes’ die regelmatig in de versjes hun opwachting maken zien we ook niet. In dit prentenboek draait het niet zozeer om de tekst van Schmidt, het zijn de innemende tekeningen die de hoofdrol opeisen.
 |
| illustratie van Wim Bijmoer |
Het eerste versje over beertje Pippeloentje verscheen in 1950 voor het eerst in boekvorm in de bundel Het fluitketeltje, een verzameling versjes die eerder in Het Parool waren gepubliceerd. Ook Dikkertje Dap maakt in dit boek voor het eerst zijn opwachting. Over ’t beertje Pippeloentje schreef Schmidt uiteindelijk twaalf versjes die in 1958 voor het eerst werden gebundeld. Het beertje, altijd direct te herkennen aan zijn pet, beleeft in de versjes spannende berenavonturen die dicht bij de belevingswereld van de jonge lezers blijven. Pippeloentje maakt bijvoorbeeld een verre reis (al dan niet in zijn verbeelding), hij is jarig en geeft een feestje, hij verstopt zich voor zijn ouders, hij gaat in bad en hij is ondeugend. De versjes kennen onvergetelijke regels waarin Annie Schmidt woorden als plantsoentje, paviljoentje en juttepeertjes aan de taalschat van de kleuters toevoegt.
Wim Bijmoer was de eerste die Pippeloentje tekende, eerst in zwart-wit, later in kleur. Het is een stoere beer met een grote pet op zijn hoofd. In de jaren tachtig werden de versjes opnieuw gebundeld en geïllustreerd door de toen nog onbekende Jan Jutte. Zijn Pippeloentje is een rond en schattig beertje. Zowel Bijmoer als Jutte volgden de tekst van Schmidt nauwkeurig en voegden er weinig aan toe. Anders is dat in de volgende uitgave die Harrie Geelen illustreerde. In zijn kenmerkende kleurige vrije stijl maakte hij meerdere tekeningen die een interpretatie van de versjes laten zien. Bij Geelen is ‘de boot naar Engeland’ een omgekeerde tafel en als het beertje ‘weg is’ kan de lezer zien dat Pippeloentje een spelletje met zijn ouders speelt.
 |
| illustratie van Fleur van der Weel |
De illustraties spelen slechts summier in op de tekst. Zo heeft Pippeloentje een mutsje op en zeker geen pet, zien we nergens een paviljoentje en ‘de kleine beertjes’ die regelmatig in de versjes hun opwachting maken zien we ook niet. In dit prentenboek draait het niet zozeer om de tekst van Schmidt, het zijn de innemende tekeningen die de hoofdrol opeisen.
 |
| illustratie van Wim Bijmoer |
Ook Dikkertje Dap werd door Wim Bijmoer als eerste getekend. Hij schiep het iconische beeld van het jongetje Dikkertje op de ladder bij de giraf. Ook Dikkertje Dap werd door meerdere bekende illustratoren geportretteerd, waaronder Harrie Geelen en Fiep Westendorp.
Noëlle Smit liet haar interpretatie van zowel Pippeloentje als Dikkertje Dap al in 2012 zien in de bundel Ik sta Paf! (Querido, 2012). Voor het nieuwe boek creëerde ze een andere Dikkertje: het donkerharige ventje met een rood hoedje op werd een blond mannetje met een pet.
Waar Fleur van der Weel volop gelegenheid had in te spelen op de tekst, moet Noëlle Smit het met minder doen want zij heeft slechts één versje tot haar beschikking. Toch weet ze het prentenboek te vullen door de Amsterdamse dierentuin Artis en zijn bewoners een prominente rol te geven. We zien bijvoorbeeld al voor het versje begint Dikkertje met zijn ladder langs de flamingo’s en de bekende apenrots lopen. Als Dikkertje in gesprek gaat met de giraf vult Smit zijn woorden aan. Zo kan de lezer zien dat Dikkertjes rode laarsjes niet alleen handig zijn voor de regen, deelt het jongetje de letters die hij al kent met de zeeleeuwen en ook Dikkertjes tekenkunsten worden getoond. Natuurlijk zijn er ook talrijke tekeningen waarop Dikkertje en de giraf centraal staan. Smit weet daarbij op allerlei verschillende manieren het verschil in grootte weer te geven. Ze speelt met perspectief en compositie en werkt met een kleurig palet. Dat resulteert in een aantrekkelijk en vrolijk prentenboek.
 |
| illustratie Noélle Smit |
In de nieuwe uitgaven van Pippeloentje en Dikkertje Dap geven Fleur van der Weel en Noëlle Smit hun beelden bij de vertrouwde versjes van Annie M.G.Schmidt. Beide dames creëerden een fijne wereld om in onder te duiken. Bij Pippeloentje is die wereld warm en geborgen, bij Dikkertje Dap vrolijk en kleurrijk.
