Sinterklaas zonder baard - Sanne de Bakker

Sinterklaas zonder baard verscheen oorspronkelijk in 2015 toen de pietendiscussie fel gevoerd werd. De makers van het boek leken destijds nadrukkelijk te kiezen voor een traditionele zwartepiet. Dat was te zien op de illustraties waar uitsluitend bruine zwartepieten met oorringen en krulhaar op te zien waren. Ook in de tekst zaten nadrukkelijke verwijzingen naar de traditionele zwartepiet, bijvoorbeeld in een zin waar Hoofdpiet aan zijn oorringen friemelt of zijn vinger tegen zijn ‘dikke rode lippen’ hield.
In de nieuwe druk, die dit jaar is uitgekomen, is dit aangepast. Er wordt niet meer gefrommeld aan oorsieraden en dikke lippen zijn gewone lippen geworden. Op de illustraties zien we nu naast bruine ook roetveegpieten, allemaal met krulhaar en oorringen, dat wel.

Het verhaal gaat over Sinterklaas die vlak voor zijn vertrek naar Nederland besluit zijn baard eraf te knippen. De pieten zijn het er niet mee eens, maar Sint zet door en hij is erg tevreden over het resultaat. Sint neemt ook een korte coupe en hij besluit voortaan een broek en een trui aan te trekken. Hoofdpiet is woedend:´Sint! Dit kan toch niet? Wat zou ú zeggen als wij ons allemaal wit schminkten?´ Maar Sint wil niet luisteren en slaat de waarschuwingen in de wind dat hij wellicht niet meer herkend zal worden. De Pieten hebben echter gelijk en het hele feest dreigt in het water te vallen.

Er zijn eerder verhalen geschreven over Sinterklaas die zonder zijn vaste outfit niet herkend wordt, het is dan ook een leuk thema. Vermakelijk zijn de illustraties waarop Mark Janssen de metamorfose van de Sint in beeld brengt. Met zijn kale kin en korte haar lijkt Sinterklaas jaren jonger en is duidelijk niet meer als de goedheiligman te herkennen.
Kinderen zullen zich identificeren met de pieten in het verhaal waarmee Sinterklaas een vaderlijke relatie heeft. Meestal is Sinterklaas redelijk en aardig, maar hij is de baas is en beslist wat er gebeurt. Als de pieten niet luisteren krijgen ze straf: geen pepernoten in de vla. Toch kan de Sint niet zonder zijn helpers, zij zorgen er uiteindelijk voor dat alles goedkomt.
Het is opvallend dat de tekst niet is aangepast waar het de genderdiscussie betreft. Sinterklaas geeft nog steeds nadrukkelijk instructies dat cadeautjes voor meisjes in roze pakpapier horen en voor jongens is het papier blauw. Ook later in het verhaal wordt beschreven hoe de Pieten keurige stapels maken van de cadeautjes: ’een stapel voor de jongens en een stapel voor de meisjes.’ Het zal wel als grapje bedoeld zijn.

Sinterklaas zonder baard
Sanne de Bakker (tekst) en Mark Janssen (illustraties)

Kluitman, 2019