De eik was hier - Bibi Dumon Tak

April is traditiegetrouw de Maand van de Filosofie en dit jaar is het thema De natuur was hier. Ook dit jaar verschijnt er in het kader van de Maand van de Filosofie een kinderboek en gezien het thema is het niet vreemd dat hiervoor de veelvuldig bekroonde schrijfster Bibi Dumon Tak werd gevraagd. Haar liefde voor de natuur klinkt door in ieder boek dat ze schrijft. De eik was hier maakte ze samen met illustratrice Marije Tolman.
Het verhaal gaat over een bijzondere eik. De boom werd in 1840 geplant vlak bij Ulvenhout in de buurt van de Belgische grens. In 1986 worden de bomen om de eik gekapt ten behoeve van een snelweg. De eik mag blijven staan omdat hij precies op de middenberm uitkomt. Momenteel staat de eik op de nominatie om alsnog gekapt te worden om de snelweg te kunnen verbreden.

Een boom met zo’n geschiedenis heeft wel wat te vertellen en Dumon Tak geeft het (bomen zijn onzijdig) zijn stem. De eik vertelt zijn verhaal aan de gaai die hem regelmatig bezoekt. De boom voelt zich verbonden met deze vogel die het ziet ze als één levenslange gaai die van vader op zoon, van moeder op dochter de boom bezoekt. De boom en de vogel zijn vrienden, dat wordt al snel duidelijk door de toon van het gesprek. Ze maken grappen, ze stellen vragen, ze delen hun gedachten en gevoelens, ze ruziën en ze hebben zorg voor elkaar.
De boom vertelt wat het tijdens zijn lange leven zag. Hoe het als jonge boom op een landgoed stond, omringd door andere bomen. Hoe het twee wereldoorlogen aan zich voorbij zag trekken en zich daarbij afvroeg waarom mensen op zoek naar vrede dat denken te bereiken door oorlog te maken. Ook vertelt de boom hoe veertig jaar geleden ineens alle bomen gestrekt lagen, dat alle wortels van elkaar gescheiden werden en alle bomen een voor een in stukken werden gezaagd, behalve hij. En hoe na die tijd nooit meer egels, eekhoorns en herten aan zijn stam zaten. Eenzaam op zijn vreemde plek vindt de eik na enige tijd weer verbinding met het ‘wortelwijdeweb’ ( het www), het wereldwijde netwerk van schimmeldraden waarmee bomen in contact staan met elkaar. Ook het www laat van zich horen in dit verhaal, via het zogenaamde wortelkoor.
De eik en de gaai hebben het vaak over het thema tijd, waar ze verschillend over denken. Waar de gaai roept ‘liever tien jaar gevlogen, dan vierhonderd jaar stilgestaan’, zegt de eik ’wie stilstaat ziet meer.’

Dumon Tak schrijft prachtig, je hoort bijna de rustige zware stem van de eik en het schetterende commentaar van de gaai. De schrijfster legt de eik en de gaai woorden in de mond om over na te denken. Deze subtiele uitnodiging de gedachten te laten gaan over hoe tijd verloopt, met wie je verbonden bent, wat het leven waardevol maakt en wat de waarde van vriendschap is, is een mooi geschenk aan de jonge lezer in deze Maand van de Filosofie.

De eik was hier
Bibi Dumon Tak, met illustraties van Marije Tolman
Querido, 2021