De flat aan het einde van de wereld - Arndís Þórarinsdóttir & Hulda Sigrún Bjarnadóttir


Björk en haar oudere broer Ingo vinden het een heel goed plan om aan het einde van de zomervakantie ‘oma eiland’ te bezoeken met hun ouders. Het eiland waar oma woont ligt erg afgelegen en de kinderen hebben haar nog nooit ontmoet. Vol verwachting over alle leuke dingen die Björk met haar oma zal gaan doen komt ze met haar familie en hond Kappi op het eiland aan. Ze komen terecht in een bijzondere omgeving. Er wonen 200 mensen op het eiland bij elkaar in een grote flat. Op het eiland is alleen wifi op een afgelegen klif en de kinderen van het eiland zijn niet bekend met Minecaft, Netflix of You Tube. De bewoners van het eiland zijn niet erg happig op bezoekers en ook oma blijkt heel anders dan Björk had gedacht.
De eilandgemeenschap is hecht. Iedereen heeft een taak en iedereen draagt bij om alles goed te laten verlopen. Björk vindt het allemaal maar zo zo en schrikt dan ook enorm als blijkt dat de laatste veerboot van het jaar het eiland achter zich heeft gelaten. Pas eind mei wordt de eerste boot weer verwacht.

Dit IJslandse boek, het won de Iceland Literary Award 2020, is geschreven door de vriendinnen Arndís Þórarinsdóttir & Hulda Sigrún Bjarnadóttir. Het verhaal is een aantrekkelijk mengeling van maatschappijkritiek en een spannend verhaal. De gemeenschap waarin Björk en haar familie terecht komen is gesloten, maar niet sektarisch. Aanvankelijk is oma behoorlijk kritisch op haar kinderen en kleinkinderen en ze vindt ze naïef en verwend omdat ze zonder nadenken consumeren. Hierin zit een kritische noot die echter niet moraliserend wordt omdat Björk als verteller er gelijk haar commentaar bij voegt. Ze geeft weerwoord en geeft toe, ze verwoordt wat ze raar vindt en wat haar onzeker maakt en ze geeft ook kritiek. 
Björk vindt het moeilijk om contact te maken met de andere kinderen en het feit dat iedereen gebarentaal spreekt maakt het makkelijk haar buiten te sluiten. Iedereen spreekt die tweede taal omdat er twee kinderen doof zijn. Toch lukt het Björk vrienden te worden met een van de kinderen en dat helpt haar een en ander beter te begrijpen en haar weg de vinden.
Niet alleen Björk moet wennen, haar ouders en broer ook. Ingo lijkt zich het snelst aan te passen. Hij brengt veel tijd door op de klif waar hij wifibereik heeft. Björks moeder vindt ook haar draai, maar Björks vader heeft het lastiger. Hij is opgegroeid op het eiland en destijds niet voor niets weggegaan. Daar zit nog oud zeer, bij hem en bij de mensen die hij achterliet.
Het verhaal heeft een goede spanningsopbouw. Als de lezer met Björk wat gewend is aan het dagelijks leven op het eiland wordt steeds duidelijker dat er iemand saboteert. Er verdwijnen bijvoorbeeld dingen, zoals de kerstspullen. Björk gaat op onderzoek uit en dat wordt een spannende onderneming met onterechte beschuldigingen en zelfs een ontvoering.

De flat aan het einde van de wereld is een boeiend rijk verhaal dat vraagtekens zet bij de consumptiemaatschappij, maar ook kritische kanttekening zet bij een gesloten samenleving waar alles ‘nuttig’ moet zijn. Daarnaast is het een fijne beschrijving over hoe mensen met elkaar omgaan. Het is ondanks de serieuze ondertoon een leuk fris boek en dat komt vooral door de verteller van het verhaal Björk. Zij is eerlijk, kritisch en heeft humor. Wat mij betreft een van de origineelste en leukste boeken van dit jaar.

De flat aan het einde van de wereld
Arndís Þórarinsdóttir & Hulda Sigrún Bjarnadóttir, vertaald door Willemien Werkman
Volt, 2022