Het leven van een hagedis van niks - Patrick Ness

Het leven van een hagedis van niks speelt zich af op een (Amerikaanse) school waar de leerlingen en leerkrachten dieren zijn. Zoals dat gaat op scholen zijn er verschillende groepjes leerlingen waarvan de ene groep in hoger aanzien staat dan de andere. De vogels staan boven in de hiërarchie, de hagedissen bungelen ergens onderaan.
Op een dag worden er nieuwe gangmonitors aangesteld, dat zijn leerlingen die de regels moeten handhaven in de gangen van het gebouw. Alicia, Daniël en Zack, drie bevriende monitorhagedissen (dit is een bestaande soort) krijgen het niet erg geliefde baantje toegewezen. Al gauw komt het tot een confrontatie met de grootste pestkop van de school, Pelicarnassus. Zack geeft de pelikaan een klap en hij moet daarvoor van schoolhoofd Wombat zijn excuses aanbieden. Die worden echter niet geaccepteerd. Pelicarnassus wil wraak en hij pakt dat groots aan.

Het boek oogt misschien als het zoveelste boek met veel plaatjes en een makkelijke tekst vol humor, maar het is meer dan dat. Dat heeft zeker ook te maken met de schrijver, Patrick Ness. Deze in Amerika geboren en in Engeland wonende auteur is meermaals bekroond met prestigieuze prijzen. Hij is vooral bekend als schrijver van young adultboeken, waarvan de trilogie Chaos walking de bekendste is. Zijn werk staat als moeilijk vertaalbaar bekend en dat zal de reden zijn dat de boeken van Ness in Nederland niet erg bekend zijn.
Het leven van een hagedis van niks is Ness’ eerste boek voor jongere lezers en hij slaagt erin een verhaal vol humor en overdrijving te vertellen en dit te combineren met herkenbare serieuzere thema’s. De humor zit onder andere in de dialogen, bijvoorbeeld de ongepaste vragen van Daniël aan schoolhoofd Wombat over de mogelijkheden van haar kont. Grappig is ook dat Ness speelt met clichés, zo laat hij de schattig ogende panda’s genieten van heavy metalmuziek en is een pony geen vriendelijk klein paard, maar een angstaanjagende voorraadbeheerster. En dan is er het wonderlijk feit dat Zack Frankrijk op zijn knie heeft, letterlijk. Het land is van de kaart verdwenen en de Fransen wonen nu op de knie van de hagedis. Ness werkt dit geloofwaardig uit en dat is heel vermakelijk. Er is echter ook een andere kant aan dit verhaal. Zo neemt Zack zijn verantwoordelijkheid voor het welzijn van de Fransen heel serieus en in het verhaal wordt ook benoemd dat de verantwoordelijkheid voor een heel land eigenlijk te zwaar is voor een nog niet volwassen hagedis. Zack heeft het sowieso niet makkelijk, omdat na de dood van zijn vader er een zwarte hond in huis is gekomen. Het dier hangt om zijn moeder heen als een donkere wolk en de hond bepaalt alles wat zijn moeder doet. Ness stipt ook maatschappelijke ongelijkheid aan, zo staan de hagedissen onderaan de sociale ladder en zij zitten met de vogels op school in het kader van een sociaal programma.
Het leven van een hagedis van niks is ook een verhaal over vriendschap. Zack kan rekenen op zijn medehagedissen Alicia en Daniël (en hun ouders) en ook met de Fransen op zijn knie is de relatie goed. Bijzonder is de vriendschap tussen de hagedissen en de blinde zeer luidruchtig pratende buizerd Miel. Ondanks dat hij een vogel is neemt hij het op voor zijn koudbloedige vrienden.
Het verhaal is uitstekend geschreven met originele en geloofwaardige personages, veelzijdige humor, heerlijke dialogen en het taalgebruik is rijk. De vertaling van Gouden Griffelwinnaar Yorick Goldewijk doet recht aan deze kwaliteiten en hij weet daarmee de unieke stem van Patrick Ness in het Nederlands door te laten klinken.

 
Het boek ziet er aantrekkelijk uit door de vele zwart-wittekeningen van Tim Miller. Hij laat de wonderlijke wereld die Ness verzonnen heeft overtuigend zien: Miel met zijn zonnebril, een staredown tussen Zack en Pelicarnassus, een les over Frankrijk in de klas of Pelicarnassus in zijn afschrikwekkende en gigantische robotpelikanenpak.

Het leven van een hagedis van niks is een heerlijk absurd verhaal met veel humor waarin ook plaats is voor serieuze zaken. Dit boek is het eerste van een serie. Het tweede deel komt in 2026 uit onder de titel De heel, heel belangrijke hoed.

Het leven van een hagedis van niks
Patrick Ness, vertaald door Yorick Goldewijk met illustraties van Tim Miller
Blauw Gras, 2024

© Tim Miller