Complot - Jan Paul Schutten

Jan Paul Schutten, de ongekroonde koning van het informatieve boek, schrijft over uiteenlopende onderwerpen en is daar ook vaak voor bekroond, onder andere met twee Gouden Griffels. Schutten is altijd goed geïnformeerd, hij kan heel duidelijk iets uitleggen en gebruikt daarbij originele voorbeelden. Ook is er altijd humor in zijn boeken te vinden. Zijn nieuwe boek Complot gaat over 'de spannendste samenzweringstheorieën' en de vraag of ze waar zijn of niet. 

In het boek worden negen wijd verspreide samenzweringstheorieën uitgebreid besproken, waaronder beweringen als de aarde is niet rond maar plat, de maanlanding is in scene gezet, de aanslagen van 11 september 2001 waren geen actie van Al-Qaida, de aarde is meerdere keren door aliens bezocht, het virus dat covid-19 veroorzaakt is doelbewust verspreid en klimaatverandering is flauwekul. Andere complottheorieën worden kort besproken zoals de reptielen-complottheorie, de aanname dat hightechwapens op afstand kunnen hersenspoelen of de bewering dat vaccinaties autisme zouden veroorzaken.

Schutten bespreekt de negen grote samenzweringstheorieën volgens een vast patroon. Eerst legt hij uit waar het over gaat, dan volgt een beschrijving van het complot en afhankelijk van het onderwerp is er ook een tijdlijn. Vervolgens worden de argumenten voor en tegen besproken. De hoofdstukken worden afgesloten met een conclusie. Naast het uitvoerig bespreken van een aantal samenzweringstheorieën gaat Schutten ook in op onderwerpen die daar nauw mee samenhangen, bijvoorbeeld of media altijd te vertrouwen zijn, hoe valse redeneertechnieken werken en hoe Ockkhams scheermes je kan helpen.

De informatie is goed gedocumenteerd en wordt overzichtelijk aangeboden. Schutten is zoals altijd helder in het presenteren van zijn bevindingen en ook de humor ontbreekt niet. Hier en daar kiest hij voor een speelse vorm zoals fictieve rapporten, memo’s en interviews. Vanzelfsprekend wordt hier verantwoording over afgelegd in een nawoord.
De meeste complotten worden afgedaan als (zeer) onwaarschijnlijk, maar Schutten maakt niemand belachelijk. Ook zijn er zaken waar een duidelijk oordeel niet voor hand ligt, bijvoorbeeld de vraag of er buitenaards leven bestaat of hoe het nu precies zit met de moord op president Kennedy.

De lay-out van het boek is ruim van opzet en ziet er uitnodigend uit. Ook zijn er foto’s en tekeningen opgenomen. Koen Aelterman heeft de tekst geïllustreerd met realistische zwart-wittekeningen.

Complot is een boek dat uitnodigt om je te verdiepen in een aantal wijdverspreide complottheorieën en de argumenten voor en tegen te wegen. Het is zeker ook een boek dat zich leent om in het onderwijs te gebruiken om de verschillende aspecten rond complottheorieën in de klas te bespreken.

Complot
Jan Paul Schutten met illustraties van Koen Aelterman
Blauw Gras, 2025

© Koen Aelterman