IJzerkop - Jean-Claude van Rijckeghem

Jean-Claude van Rijckeghem is een veelzijdig man. Naast schrijver van historische jeugdromans is hij filmproducent, scenarioschrijver en stripboekmaker. Logisch dat er niet ieder jaar een nieuw jeugdboek van zijn hand verschijnt, al is dat wel jammer. Zijn boeken Jonkvrouw (2005) en Galgenmeid (2010) schreef hij samen met Pat van Beirs. Beide boeken zijn zeer lovend besproken en wonnen diverse prijzen. Het schrijversduo Van Beirs en Van Rijckeghem is inmiddels uiteengevallen. Van Beirs schreef zelfstandig de jeugdroman Zigeunerbloed (2015) dat een matige ontvangst van de critici kreeg. IJzerkop is de eerste jeugdroman die Van Rijckeghem zonder Van Beirs uitgeeft.

IJzerkop speelt in 1808/1809, in de Napoleontische tijd dus. Achttienjarige Stans is de oudste dochter in het gezin Hoste. Het gezin woont in Gent. Stans is een meid met een scherpe tong en voor niets en niemand bang. Dit in tegenstelling tot haar jongere broer Pier, die het liefst wil studeren. Toch is hij de aangewezen persoon om zijn brutale zuster in toom te houden, maar dat gaat hem niet goed af.
     De vrijmoedige Stans wordt gedwongen met de vijfenveertigjarige koopman Lieven te trouwen. Zij wordt geacht zonen te baren en in ruil daarvoor ondersteunt Lieven Stans’ vader die geen geld meer heeft, maar wel mooie plannen voor het ontwerpen en bouwen van een scheepskanon.
     Stans is het huwelijk gauw zat. Op een avond trekt ze de kleren van haar man aan en verlaat het huis in het midden van de nacht. Zij meldt zich, als man verkleedt, aan voor het leger van Napoleon. Lieven is in alle staten dat zijn bruid ervandoor is. Hij stuurt Pier achter haar aan.

Van Rijckeghem speelt in zijn verhaal met de verwachtingen die aan mannen en vrouwen gesteld worden. Stans is een brutale, dappere en inventieve meid die niet gelukkig is in een huwelijk waar ze tevreden moet zijn met mooie kleren en een dagelijks kopje koffie. Haar veertienjarige broer Pier zou daar best gelukkig mee zijn, maar van hem wordt verwacht dat hij kordaat optreedt om de eer van zijn zuster en daarmee van zijn familie te beschermen. Hij wordt gedwongen zijn grenzen te verleggen en hij vindt dat vreselijk. Omdat het verhaal afwisselend vanuit het perspectief van Stans of Pier wordt verteld kan de lezer met beide meeleven. Van Rijckeghem zet zijn personages sterk neer en de lezer kan dan ook goed meevoelen hoe complex familierelaties kunnen zijn. Omdat Stans voor zichzelf kiest stort ze haar familie in de armoede en ook Pier moet de moeilijke keus maken of hij zijn zuster zal verraden voor eigen gewin.
     Stans is een bruisende persoonlijkheid met een scherpe tong, naar eigen zeggen haar belangrijkste wapen. Het is spannend en vermakelijk om haar avonturen te volgen. Ze moet haar ware identiteit verborgen houden tijdens haar opleiding tot soldaat en ook later als ze ten strijde trekt. Dat gaat de goedgebekte dappere Stans goed af. Pier daarentegen is naïef en zeer ongelukkig. Hij is niet voor het avontuur in de wieg gelegd en hij heeft niet het lef en de flair van zijn zuster. Dat levert vermakelijke scènes op, vooral als Pier in aanraking komt met het ‘echte leven’ en niet goed weet wat hij daarmee aan moet. Maar Pier wordt wijzer en uiteindelijk blijkt ook hij over moed en doorzettingsvermogen te beschikken.
     Van Rijckeghem moet grondig historisch onderzoek hebben gedaan, al valt dat niet direct op. Het is zijn verdienste dat je nergens het gevoel hebt een geschiedenisboek te lezen, het verhaal staat voorop. Het zijn de goedgekozen details waaruit blijkt dat Van Rijckeghem zich verdiept heeft in de negentiende eeuw en die het verhaal zijn unieke sfeer geven.
Van Rijckeghem is een begenadigd verteller die de lezer moeiteloos meeneemt in zijn verhaal waarin naast Stans en Pier tal van kleurrijke personages een rol spelen. Het is een verhaal met vaart waarin veel gebeurt.

IJzerkop is een spannend goed verteld historisch verhaal met kleurrijke personages. Echt een boek om in een ruk uit te lezen.

IJzerkop
Jean-Claude van Rijckeghem

Querido, 2019