Alles wat was - Stine Jensen

In 2015 zette Stine Jensen zichzelf als kinderboekenschrijfster op de kaart door een Zilveren Griffel te winnen voor haar boek Lieve Stine, weet jij het? De in Denemarken geboren en in Nederland opgegroeide Jensen is filosoof. Inmiddels heeft ze meerdere kinderboeken geschreven waarin ze op zoek gaat naar antwoorden op levensvragen. Ze schreef boeken over gevoelens, geluk, vriendschap en over de omgang tussen ouders en kinderen.
Haar nieuwste boek heeft een wat zwaarder onderwerp: afscheid nemen. In Alles wat was bespreekt Jensen eerst dat afscheid nemen bij het leven hoort en iets is dat je voortdurend doet. Je neemt bijvoorbeeld afscheid van de dag als je ’s avonds gaat slapen, je neemt afscheid van je moeder als je naar school gaat en je neemt afscheid van de bladzijden die je leest door ze om te slaan.
Soms is afscheid nemen moeilijk en soms zelfs heel moeilijk, bijvoorbeeld als er iemand doodgaat. Jensen stelt dat je kunt oefenen met afscheid nemen en daar filosofeert ze over. Zoals gebruikelijk kiest ze voor een speelse vorm, die fraai ondersteund wordt in de vormgeving. Jensen beantwoordt onder andere vragen van kinderen, ze geeft tips en ze laat kinderen van verschillende leeftijden aan het woord.  

Er komen veel onderwerpen aan de orde, afscheid nemen blijkt een breed begrip, maar rouwverwerking is wel het belangrijkste onderwerp in het boek. Ze bespreekt bijvoorbeeld de verschillende fasen die worden onderscheiden in een rouwproces (en nuanceert dit), ze legt uit wat condoleren is en ze bespreekt de kenmerken van de dood. Jensen schrijft niet alleen over wat de dood van een geliefd mens los kan maken, ze gaat ook in op het verdriet als er afscheid genomen moet worden van een huisdier. Ze legt bijvoorbeeld een aantal kinderen de vraag voor of je nu snel weer een nieuw huisdier moet nemen of juist niet.
Vaak gaat afscheid nemen gepaard met verdriet. Jensen bespreekt hoe je hiermee om kunt gaan en wat troost eigenlijk is. Een leuke aanvulling is de aandacht voor rituelen en gewoonten uit andere landen. Zo bestaat er in Denemarken een afscheidsritueel om een relatie te beëindigen en kun je in Zuid-Korea een cursus proefsterven doen.

Het boek is aantrekkelijk uitgegeven, het heeft een groot formaat, een speelse lay-out en fijne gekleurde illustraties die gemaakt zijn door Marijke Klompmaker. Zij tekent mensen van allerlei leeftijden en kleuren en ze is erg goed in het weergeven van emoties. Die laten zich niet alleen aflezen van de gezichten, maar ook in houdingen en kleurgebruik. Soms kiest Klompmaker voor een veelzeggend beeld, bijvoorbeeld een zwart-wit getekende persoon met beweeglijke rode figuurtjes op zijn hoofd. Dan hoef je de tekst niet te lezen om te weten dat de afgebeelde meneer een rijk gedachteleven heeft.

Alles wat was is een rijk boek waarin op een duidelijke en open manier over afscheid, dood en rouw gesproken wordt en waarin Jensen dicht bij de belevingswereld van kinderen blijft. Een boek dat uitdaagt om over afscheid nemen na te denken en een boek dat een houvast kan zijn op die momenten dat afscheid nemen moeilijk is.

Alles wat was
Hoe ga je om met afscheid?
Stine Jensen met illustraties van Marijke Klompmaker

Kluitman, 2020