Op de rug van Bigi Kayman - Henna Goudzand Nahar

Een boek over slavernij voor kinderen vanaf een jaar of zes lijkt een hachelijke onderneming. Toch slagen schrijfster Henna Goudzand Nahar en illustratrice Hedy Tjin erin dit onderwerp serieus te bespreken in een aantrekkelijk kinderboek.
De hoofdpersonen zijn kinderen, Afi en Kofi die op een plantage wonen: ’Op elke plantage was er iemand die zichzelf slavenmeester noemde. Hij hield kinderen, vrouwen en mannen gevangen en liet hen heel hard voor zich werken.’ Ook Afi, Kofi en hun ouders werken gedwongen op de plantage van meester Jan. De taak van de kinderen is de tuin vrij van onkruid houden, eentonig en zwaar werk.
Op een dag vangen Afi en Kofi een gesprek op tussen meester Jan en een andere slavenmeester. Ze horen dat hun vader misschien verkocht gaat worden en dan zullen ze hem nooit meer zien. De kinderen maken een plan om dat te voorkomen. Ze moeten het landje tussen de moerassen zien te vinden, een veilige plek waar al tientallen slaven naartoe zijn gevlucht. 

Henna Goudzand Nahar blijft dicht bij de belevingswereld van kinderen door het verhaal vanuit het gezichtspunt van Afi en Kofi te vertellen. De lezer volgt hen door de dag en waar nodig wordt uitgelegd wat slavernij betekent. Die uitleg is betrekkelijk zakelijk:
‘Afi en Kofi vonden het leven op de plantage van meester Jan verschrikkelijk. Ze wilden niets liever dan vluchten. Maar dat was niet gemakkelijk. Vluchtte je, dan stuurde meester Jan valse honden en gemene soldaten achter je aan. Kregen die je te pakken, dan liet meester Jan je heel hard door de opzichter straffen. Soms zorgde hij er zelfs voor dat je nooit meer kon lopen. Daarom bleven Afi en Kofi met hun ouders op de plantage, al haatten ze die plek…’
De beklemmende sfeer van wonen en werken in slavernij is zeker aanwezig in het verhaal, maar er zijn ook lichtpuntjes, zoals een onverwachte traktatie en de warmte van de familiebanden.
Op de rug van Bigi Kayman is een kinderboek en dat laat ruimte voor een wens vervullende afloop. Als de situatie hopeloos lijkt is daar ineens de vermaarde Kaaiman die ieder Surinaams kind kent uit het liedje Bigi Kayman (via een QR-code in het boek kan het liedje afgeluisterd worden). Deze Kaaiman helpt de kinderen en geeft het verhaal daarmee een fijne goede afloop. Het verschijnen van de de kaaiman is geen willekeurig gekozen ingreep van de schrijfster. Het verhaal van het boek is geïnspireerd op de geschiedenis van de Brooskampers die zich vrij maakten door te vluchten. Zij gingen wonen in een moerasgebied dat Kaymangrasi (Kaaimangras) werd genoemd. Volgens de legende droeg een grote kaaiman de eerste gevluchte Brooskampers naar dit gebied.

Het verhaal is prachtig geïllustreerd door Hedy Tjin die in haar kleurrijke illustraties veel laat zien. We zien de plantage, we zien wat er gebeurt en hoe zwaar het werk is, we zien de mensen en de dieren. Mooie tekeningen die veel toevoegen aan het verhaal.

Op de rug van Bigi Kayman is een toegankelijk boek over slavernij. Het combineert de harde realiteit van het verleden met een bekend Surinaams kinderliedje en een legende over de eerste gevluchte slaven. Het boek is prachtig geïllustreerd.

Op de rug van Bigi Kayman
Henna Goudzand Nahar met illustraties van Hedy Tjin
Querido, 2021

© Hedy Tjin