Het levende hoofd - Els Pelgrom

De 88-jarige Els Pelgrom hoeft niks meer te bewijzen. Ze kreeg in haar schrijverscarrière drie keer een Gouden Griffel en de prestigieuze Theo Thijssenprijs en dat is alleen weggelegd voor de beste auteurs van Nederlandstalige kinderboeken. Toch dreigen haar boeken vergeten te worden en dat zou heel jammer zijn, want haar klassiekers zijn tijdloos. Het is dan ook goed nieuws dat uitgeverij Luitingh-Sijthoff de boeken waarvoor Pelgrom een Gouden Griffel won opnieuw gaat uitgeven. Inmiddels is De Eikelvreters uit 1989 al verschenen en in het najaar volgen De kinderen van het Achtste Woud (1977) en Kleine Sofie en Lange Wapper (1984)

Het is verrassend dat de schrijfster na ruim tien jaar stilte besloten heeft nog een nieuw kinderboek uit te geven: Het levende hoofd. Het verhaal gaat over een hoofd dat al jarenlang alleen in bed ligt en daar zo goed mogelijk verzorgd wordt door zijn grootmoeder Alsinha. Zij leert het hoofd ook lezen en zo leert hij (zijn grootmoeder beschouwt het hoofd als een jongen) het een en ander over de buitenwereld.
Op een dag raakt het hoofd in gesprek met een gekko. Het hoofd vertelt over zijn droom waarin hij prachtig lang zwart haar had. De gekko blijkt een bijzondere gave te hebben, hij kan (een beperkt aantal) wensen vervullen. Van het een komt het ander en uiteindelijk heeft het hoofd lange zwarte haren met witte veren erin, benen en armen. De gekko geeft zijn nieuwe vriend ook een naam: Witteveer.
Het hoofd verlaat samen met de gekko het huis om de wereld te ontdekken. Het blijkt een vijandige omgeving.

Het idee een verhaal te schrijven over een levend hoofd had Pelgrom al enige tijd en ruim drie jaar geleden besloot ze het verhaal ook daadwerkelijk te schrijven. Zelf kwam ze tot de overtuiging dat het een verhaal voor volwassenen werd, maar toch werd er besloten het als kinderboek uit te geven. Een gewaagde keus. Niet zozeer door het thema, want het feit dat de buitenwereld een vijandige plek kan zijn ondervinden helaas ook kinderen. Maar de jonge lezers zullen wellicht moeite hebben zich te identificeren met de personages. Een hoofd met enkel ledematen die bovendien behandeld wordt als een jongen van een jaar of zeventien is geen personage dat veel overeenkomsten met de beoogde lezers vertoond. Veel gebeurtenissen staan ook ver af van de belevingswereld van kinderen rond een jaar of tien. Zo speelt een belangrijk deel van het verhaal zich af op een universiteit. Ook de stijl waarin Pelgrom haar verhaal vertelt vraagt om geoefende lezers. Ze beschrijft de omgeving waarin de gebeurtenissen plaatsvinden uitgebreid (en mooi), maar daardoor ebt wel herhaaldelijk de spanning uit het verhaal. Ook schrijft ze lange zinnen en wijzigt regelmatig het vertelperspectief.
Het boek is verzorgd uitgegeven met fraaie illustraties van Sylvia Weve. Zij laat vooral de stedelijke omgeving zien waar Witteveer en de gekko doorheen trekken.

Het levende hoofd is een wrang verhaal over anders zijn en hoe de buitenwereld daarop reageert. Het is mooi geschreven, maar geen makkelijk boek voor kinderen.

Het levende hoofd
Els Pelgrom met illustraties van Sylvia Weve
Luitingh-Sijthoff, 2022

© Sylvia Weve