Scheten uit de schoorsteen - Marc ter Horst

In 2018 schreef Marc ter Horst een informatief boek voor kinderen vanaf een jaar of negen over klimaatverandering: Palmen op de Noordpool. Een boek voor een breed publiek dat ook jongeren en volwassenen met plezier zullen lezen als ze op een heldere leuke manier geïnformeerd willen worden over dit complexe probleem. (klik hier voor een bespreking van het boek). Nu komt Ter Horst met een boek over hetzelfde onderwerp, maar dan voor jonge kinderen, kleuters volgens het persbericht. Dat roept bij mij direct de vraag op waarom je kleuters zou willen belasten met deze problematiek, niet echt een onderwerp waar ze zelf veel invloed op uit kunnen oefenen en dat bovendien erg beangstigd kan zijn. 

Ter Horst pakt het gestructureerd aan: eerst bespreekt hij de oorzaken van klimaatverandering, dan de gevolgen ervan en tot slot wat er aan het probleem gedaan kan worden.
De oorzaken van klimaatverandering schrijft Ter Horst toe aan scheten van koeien, ‘scheten’ van auto’s en ‘scheten’ van fabrieken. Al die scheten leiden tot opwarming omdat de zonnestralen lekker onder die schetendeken kruipen. Als gevolg daarvan gaat het weer rare dingen doen. Zo gaat het ijs op de Noordpool smelten en dan kan de ijsbeer niet meer bij zijn lievelingshapje de zeehond. Ook het water in de zeeën gaat stijgen en daar kan niet ieder land zich tegen beschermen. Er moet dus iets gebeuren:
‘Daarom doen mensen allemaal slimme dingen. Slimme dingen om de deken van scheten niet dikker te maken. Slimme dingen om de aarde niet warmer te maken.’
Voorbeelden die Ter Horst geeft zijn de bouw van windmolens, rijden met elektrische auto’s en minder vlees eten. Het is een hoopvolle boodschap dat er iets aan de ‘schetendeken’ gedaan wordt, maar Ter Horst zwakt het optimisme af door op te merken dat er wel heel veel mensen moeten meedoen en dan nog duurt het ‘jaren en jaren’ voor de schetendeken dunner wordt.

De informatie van Ter Horst wordt ondersteund door de illustraties van Yoko Heiligers. Prachtige grafische illustraties in een mooi kleurpalet. Ze lijkt de lastige boodschap wat te willen verzachten door voornamelijk lachende dieren en mensen af te beelden. Zells de zeehond blijft grijnzen terwijl toch net duidelijk werd dat hij op het menu van de ijsbeer staat.

Je kunt je afvragen voor wie dit boek gemaakt is. De logische opbouw waarin oorzaak en gevolg elkaar afwisselen sluit helemaal niet aan bij de wijze van denken van kleuters. Zij kunnen nog geen onderscheid maken tussen oorzaak en gevolg, ook niet als je informatie duidelijk ordent. Alles wat niet helemaal duidelijk is vult de kleuter aan met zijn fantasie om zo grip op de wereld te krijgen. In combinatie met het gegeven dat kleuters zichzelf als het middelpunt van het universum beschouwen en alles vanuit dit perspectief beleven is de kans groot dat ze met de zorgvuldig opgebouwde informatie aan de haal gaan, waarbij de vraag is of ze de ingebouwde geruststelling wel zullen oppikken.

Scheten uit de schoorsteen
Marc ter Horst met illustraties van Yoko Heiligers
Gottmer, 2022

 

© Yoko Heiligers