Prentenboeken over de dood

Er zijn veel prentenboeken over het thema dood en rouwverwerking en dat is fijn. De dood is voor iedereen ingewikkeld om te begrijpen en vaak moeilijk om mee om te gaan, ook voor kleuters. Wat kan helpen en troosten is voor ieder kind anders, want omgaan met verlies en rouw is altijd een persoonlijke zaak. Afgelopen maanden verschenen er twee prentenboeken over dit onderwerp met ieder een eigen insteek.

 
Het einde van Iemand is een algemeen verhaal dat op een openhartige wijze vertelt over de dood, de dood van Iemand:  ‘Iemand is een mens. Nou ja: was een mens. Want iemand is dood. En niet meer levend. Dat is jammer. Voor iedereen.

Hoe dat kan? Misschien was iemand erg oud. En was het leven op. Of misschien was Iemand ziek. Lang of kort. Dat kan allebei. Nare dingen gebeuren af en toe. Dit is dus het einde van Iemand. Verdrietig, hoor. Want dood zijn, is voor altijd. Levend worden, dat kan niet meer. Dood is dood.'
Hoe dood dood is wordt uitgebreid geschreven; het is geen slaap en het lichaam kan niet meer gerepareerd worden als het eenmaal is gestorven. Er is ook aandacht voor de emotionele kant, want alles wat Iemand speciaal maakte, is weg. 'Dat leven is nu verdwenen. Foetsie. Maar: waar gaat dat heen?' Niemand die dat echt weet, dus mag iedereen dat zelf bedenken.
Tot slot is er aandacht voor het afscheid nemen. Een afscheid dat past bij Iemand. Veel mensen zijn verdrietig, ‘Misschien huilen ze zelfs. Ook de grote mensen. Dat is normaal’. Het verhaal eindigt met de vraag of Iemand nu voor altijd weg is. ‘Ja, niemand zal Iemand nog zien’, maar er is één ding dat blijft en dat zijn de herinneringen.
Het verhaal is kleurrijk en warm geïllustreerd door Grootzus. De illustraties spelen in op de tekst en er is veel leven op te zien: natuur, mensen en dieren. Soms zien we in de verte de schim van Iemand.

Het einde van iemand is een nuchter boek dat onomwonden het definitieve van de dood verwoordt en toch troostrijk is.

 

© Grootzus

Het einde van Iemand
Floor Bal met illustraties van Grootzus
Gottmer, 2022

Het prentenboek Vogel is dood van Tiny Fisscher en Herma Starreveld behandelt grotendeels dezelfde thema’s als bovenstaand boek, maar doet dat op een heel andere manier. In dit boek staan de prachtige vogelcollages van Starreveld centraal, die de aanleiding vormden om dit boek te maken.

Fisscher, die dit jaar een Zilveren Griffel won, gebruikt weinig tekst. Die tekst is wel veelzeggend. Eerst is het onderwerp het raadsel van de dood. Is Vogel echt dood? Slaapt hij niet? Als duidelijk is geworden dat Vogel echt dood is (‘Op de rug + poten omhoog = dood’) komen de emoties ’Vogel, ik vind het niet leuk, je ligt zo stil. Ik moet geloof ik een beetje huilen’. Waarop een andere vogel vraagt of hij mee mag huilen, waarop weer een andere vogel vraagt of er al gestopt kan worden met huilen (‘Nee, nog heel even’). Vervolgens komen de praktische zaken: wie gaat Vogel begraven en wat zeg je dan bij het graf? Vogel krijgt zijn begrafenis, waar nog wel wat wordt gekibbeld, maar uiteindelijk is er een samenzijn met thee, wormen en cake. De een voelt zich nog een beetje verdrietig, een ander wijst erop dat Vogel weliswaar voor altijd weg is, maar in de hoofden van de aanwezigen zal hij er altijd zijn.

 
Tiny Fisscher wil in dit boek laten zien dat een overlijden verschillende emoties losmaakt door iedere vogel op zijn eigen wijze te laten reageren. Dat heeft iets verfrissends eerlijks en is vaak ook grappig. Het boek is ook heel geschikt om voor te lezen als er geen sprake is van een overlijden in de directe omgeving. Het gekibbel van de vogels en daarnaast hun oprechte emoties geeft de voorlezer en de kinderen tal van mogelijkheden om van alles te bespreken rond het thema dood.
De illustraties van Harreveld zijn een kleurrijk feest en ook dat draagt bij aan een zekere lichtheid. De vogels hebben ieder een eigen persoonlijkheid en ze drukken ook heel knap emoties uit.  

Vogel is dood laat volop ruimte voor uiteenlopende reacties op een overlijden. Verfrissend eerlijk en grappig, maar ook ontroerend.

Vogel is dood
Tiny Fisscher met illustraties van Herma Starreveld
Gottmer, 2022

© Herma Starreveld