Jona - Anna van Praag

Zestienjarige Jona schrikt als zijn onderwerp wordt gekozen om een profielwerkstuk over te maken. Hij was eigenlijk al vergeten dat hij het geheugenverlies van zijn oma als onderzoeksvraag had voorgesteld. Zijn oma heeft beginnende Alzheimer en ze heeft het de laatste tijd regelmatig over haar geliefde Simon. Maar haar overleden man heette geen Simon. Niemand weet wie oma bedoelt. Jona krijgt twee klasgenoten toegewezen om mee samen te werken, Lucas en Elin. Het plan is om Jona’s oma voor de camera te interviewen en daarnaast uit te zoeken hoe herinneringen werken.
Jona woont met zijn vader op een hofje, waar ook zijn oma woont. Zijn moeder is overleden toen hij vijf jaar oud was. Jona heeft daar vage herinneringen aan, hij weet niet precies hoe alles gegaan is.
Jona’s familie is Joods en dat kleurt zijn leven. Met zijn vader en oma viert hij de Joodse feesten en dagelijks bidt hij met zijn vader. Het oorlogsverleden drukt op de familie, al wordt er weinig over gepraat. Jona’s vader is niet erg enthousiast over het voornemen om uitgebreid met oma te praten; ‘herinneringen zijn een last’ is zijn mening.

Met Jona markeert Anna van Praag haar twintigjarig schrijverschap. Het is een boek waar ze lang aan werkte en dat haar na aan het hart ligt, mede omdat het aan haar persoonlijk leven raakt. Jona is een verhaal waarin veel thema’s aan de orde komen en, voor wie daar oog voor heeft, ook veel verwijzingen staan naar literatuur, film en muziek. De spanningsboog in het verhaal is knap geconstrueerd. De lezer wordt meermaals verrast door de wending die het verhaal neemt en de verdieping die dat geeft.
Het onderzoek naar oma’s verleden en de werking van het geheugen maakt heel wat los. Jona komt daardoor in conflict met zijn vader. Jona wil graag een goede zoon zijn die zich houdt aan de vele regels die zijn vader oplegt, maar hij wil ook antwoorden op de vragen die de gesprekken met zijn oma oproepen. Zo wil Jona meer weten over zijn moeder. Het weinige wat zijn vader daarover kwijt wil is pijnlijk. Het lijkt erop dat zijn moeder niet van hem hield en dat haar dood zijn schuld was.

Jona en zijn vader zijn personages die Van Praag goed uitwerkt en mooi beschrijft. Daarnaast kruipt de lezer ook zo nu en dan in de hoofden van Lucas en Elin. Zo blijft het perspectief van het verhaal bij de jonge hoofdpersonen. De Joodse achtergrond van Jona is een natuurlijk onderdeel van het verhaal, zoals beschrijvingen van het dagelijks gebed of de feesten die wel of niet gevierd worden. Ook het liefdevolle taalgebruik tussen Jona en zijn oma is daar een voorbeeld van.
Het belangrijkste thema in het boek is de relatie tussen Jona en zijn vader en hoe het verleden daarin een rol speelt. Andere thema’s zijn: de zorg voor iemand met toenemende Alzheimer, vriendschap, puberteit en verliefd zijn. Ook de relatie die Lucas en Elin hebben met hun ouders wordt belicht. Er zijn meerdere thema’s die minder op de voorgrond staan, zoals hypersensitiviteit of de rol van een mentor op school. Het is veel en hier en daar had het wel wat minder gekund, vooral daar waar het weinig toevoegt. Het zit het verhaal echter niet in de weg. Anna van Praag is een goede verteller die weet hoe ze de aandacht van de lezer moet vasthouden.

Jona is een mooi geschreven gelaagd verhaal. Het is spannend, schrijnend en liefdevol en vooral een verhaal over en voor pubers die hun eigen weg moeten gaan.

Jona - Anna van Praag