12 tot 15 jaar
De levens van Lanya - Mirjam Oldenhave
Mirjam Oldenhave viert dit jaar haar vijfentwintigjarig schrijversjubileum. Ze schreef meer dan veertig boeken, waaronder de geliefde Mees Kees-serie. Naast kinderboeken schreef ze ook voor jongeren en volwassenen. Een terugkerend thema in haar werk is de professionele jeugdzorg, waar ze als pleegouder een ruime ervaring mee heeft.
De levens van Lanya is het verhaal van Oldenhaves pleegdochter. Lanya schreef het zelf en Oldenhave maakte daar een leesbaar geheel van. In het boek klinkt duidelijk Lanya’s eigen stem, Oldenhave zelf blijft op de achtergrond.
Het levensverhaal van Lanya is heftig. Ze vluchtte met haar ouders, zusje en broertje uit Irak en woonde zeven jaar in een pleeggezin, terwijl haar ouders in een AZC wachtten op een verblijfsvergunning. Toen die werd afgegeven keerde Lanya en haar zusje terug naar haar ouders, ze is dan veertien jaar. Het verhaal begint een aantal maanden later. Lanya hoor haar vader door de telefoon praten ‘Ze is teveel verwesterd, het wordt met de dag erger. We gaan iemand voor haar zoeken, ze moet zo snel mogelijk weg.’ ‘Weg’ betekent uitgehuwelijkt worden in Koerdistan. Lanya zoekt een uitweg en loopt weg.
Dan begint een ander leven waarin ze van noodplek naar noodplek verhuist. Ze went aan het leven in opvanghuizen en ze heeft het best naar haar zin. Lanya heeft geen contact met haat familie, tot er een incident gebeurt en ze als gevolg hiervan haar ouders weer onder ogen komt. Ze hoort hun verwijten en ze ziet wat haar weglopen voor de familie betekent. Lanya besluit terug te gaan, omdat ‘de eer van de familie belangrijker is dan het geluk van één dochter.’ Ze stemt in kennis te gaan maken in Irak met een eventuele toekomstige echtgenoot. Het blijkt een ingrijpende beslissing.
Het verhaal pakt je direct bij het begin en het kost weinig moeite mee te voelen met Lanya. Levendig beschrijft ze hoe ze in de opvang van een stil meisje een uitbundige kletskous wordt. Tot ze in een gemengde opvang bevriend raakt met Hari, waarvan ze zegt ‘bij hem ging ik steeds meer op mezelf lijken’. Als een echte vriend troost hij haar op een avond op haar kamer. Dat is tegen de regels en het protocol. Er is geen enkel begrip hoe ingrijpend het voor Lanya zal zijn als haar ouders te horen krijgen dat ze alleen met een jongen in haar kamer was. Het is een van de voorbeelden waar duidelijk wordt hoe de jeugdhulpverlening onderschat wat de gevolgen zijn van hun protocollaire beslissingen. Gebrekkige kennis van de Koerdische cultuur en de naïviteit van de hulpverleners die daarvan het gevolg is leidt tot (grote) misstanden. Ook de gevolgen van de onderbezetting binnen de jeugdzorg worden zichtbaar. Zo komt er bijvoorbeeld van een behoorlijk onderwijsprogramma op de opvanglocaties weinig terecht.
Lanya’s verhaal geeft inzicht in de moeilijke keuzes de ze moet maken en ze laat zien wat het betekent op te groeien binnen twee culturen. Het is een eerlijk verhaal over een moedige jonge vrouw die er het beste van probeert te maken. Het is een moeilijke en pijnlijke zoektocht die grote offers vraagt.
