Suikerland - Henna Goudzand Nahar

Suikerland is het tweede kinderboek van Henna Goudzand Nahar waarin ze schrijft over het leven in slavernij. In haar eerste boek over dit onderwerp, Op de rug van Bibi Kayman, bekroond met een Zilveren Griffel en een Zilveren Penseel, beschreef het leven op een suikerplantage vanuit het perspectief van twee jonge kinderen. Het verhaal kreeg een goede sprookjesachtige afloop.
Suikerland schreef Goudzand Nahar voor oudere kinderen en er is nu geen sprake van een magische goede afloop. Het realistische verhaal laat duidelijk zien wat het betekent om te moeten leven in slavernij.

Het verhaal begint in Mali. Esi, haar broertje Yaa en hun slaaf Lano worden door mensenrovers ontvoerd en naar de kust gebracht. Een slavenschip brengt hen naar een onbekende bestemming. De tocht is zwaar en veel mensen overlijden, of ze kiezen (als ze de kans krijgen) zelf voor de dood.
Aangekomen in het onbekende land wordt Esi verkocht aan een plantagehouder. Zij wordt aan het werk gezet als huisslaaf.

De schrijfster vertelt het verhaal vanuit wisselende perspectieven, waarbij vooral de gedachten van Lano en Esi worden verwoord. Het boek heeft twee delen. In het eerste deel staat Lano centraal en beschrijft de tocht naar de kust. Lano is weliswaar zijn leven lang al slaaf, maar is lange tijd door de vader van Esi niet als zodanig behandeld. Als het verhaal begint is dat veranderd en dat levert spanning op tussen Esi en Lano. Esi zet Lano voortdurend op zijn plaats en weigert zelfs zijn naam nog te noemen. Als de kinderen geroofd worden probeert Esi de standsverschillen in stand te houden. Dit roept aan de ene kant een ‘lekker puh-gevoel’ op, omdat de hooghartige Esi een koekje van eigen deeg krijgt, maar aan de andere kant is het lot van de kinderen zo heftig dat je ook Esi dit niet gunt.

In het tweede deel, dat het leven op de plantage beschrijft, is Lano uit het verhaal verdwenen en weet de lezer niet wat zijn lot is. Het is raar Lano halverwege het boek los te laten, de lezer wil dat de alwetende verteller beschrijft wat er is gebeurd. Aan de andere kant sluit deze onwetendheid goed aan bij een belangrijk thema in dit boek: de tot slaaf gemaakte mensen konden ieder moment gescheiden worden van degenen van ze hielden zonder te weten wat hun lot was. Zo weet ook Esi weet niet hoe het Lano is vergaan, al wordt er op het einde van het boek wel gehint op een goede afloop.
Het leven in het huis van de plantage-eigenaar kent zijn eigen regels en samen met Esi leert de lezer die kennen. Het is een leven waarin Esi geen moment rust wordt gegund, maar toch wordt ze als bevoorrecht gezien omdat ze niet op de plantage hoeft te werken.
Slavernij gaat gepaard met geweld en Goudzand Nahar gaat dit niet uit de weg. Ze beschrijft het geweld vaak indirect door de ogen van Lano en Esi. Het blijft heftig.
Een belangrijk thema in het boek is wat het betekent als je gevoel voor eigenwaarde wordt ontnomen. Kun je je daartegen verzetten? Moet je daarin berusten? Is er een middenweg?
Ook de lezer wordt uitgedaagd hierover na te denken.

Het boek is geïllustreerd door Renate Siepel met realistische tekeningen die niet alleen het verhaal ondersteunen, maar er ook delen van verteld.

Suikerland geeft een divers beeld over slavernij. Het beschrijft onder andere het aandeel dat zwarte mensen erin hadden, het beschrijft de ontmenselijking en het geweld, maar ook de kracht van vriendschap. Het is een mooi en belangrijk boek over een deel van de geschiedenis waar niet langer over gezwegen mag worden.

Suikerland
Henna Goudzand Nahar met illustraties van Renate Siepel
Querido, 2023

© Renate Siepel