Mona Lisa en de anderen - Alice Harman

De Amerikaanse non-fictieschrijfster Alice Harman heeft een originele manier gevonden om dertig kunstwerken uit het museum Het Louvre in Parijs aan de lezer voor te stellen. In het eerste hoofdstuk geeft ze het woord aan Mona Lisa:  ‘Hallo! Ik…aargh, sorry hoor, ik vind het altijd nogal ongemakkelijk om mezelf voor te stellen! Het voelt zo gemaakt om te doen alsof ik niet weet dat ik waarschijnlijk het beroemdste schilderij van de hele wereld ben, maar ik wil ook weer niet dat mensen denken dat ik een verwaand nest ben.’ Vervolgens vertelt Mona Lisa meer over zichzelf, of eigenlijk meer over het schilderij waarop ze staat afgebeeld. Het volgende kunstwerk is Portret van een dame, eveneens een schilderij van Leonardo da Vinci en ook deze dame heeft wat te zeggen: ‘Oké, kan iemand mij vertellen WAT er nou zo bijzonder is aan Mona Lisa? Leonardo heeft mij ook geschilderd en ik ben ook heel mysterieus, want er is weinig over mij bekend. En toch…waar blijft mijn schare fans? Mijn wereldwijde faam?’

In het boek komen allerlei personages die zijn afgebeeld op kunstwerken aan het woord en ze zijn zeker niet allemaal bezig met de wereldberoemde Mona Lisa. Ze hebben andere problemen, bijvoorbeeld Milo van Croton die al eeuwenlang in zijn billen wordt gebeten, of de zittende schrijver die zo langzamerhand weleens aan een pauze toe is. Het gebabbel van de afgebeelde personen is meer dan een weergave van persoonlijk leed. Kundig verwerkt Harman in de overpeinzingen interessante informatie over het kunstwerk en/of de kunststroming. Zo laat ze Rembrandt uitleggen dat hij beroemd is om de manier waarop hij licht op zijn schilderijen aanbrengt en de schilder legt ook uit wat zijn geheim is. Ook verwerkt de schrijfster hier en daar informatie over de context waarbinnen het kunstwerk werd gemaakt, bijvoorbeeld waarom op de scepter van Karel V een andere Karel staat afgebeeld en bij de Grafplaat-stèle van Neferetiabet krijgt de lezer uitleg over het feestmaal dat is afgebeeld en is er aandacht voor de verschillen tussen arm en rijk in de tijd waarin de stèle werd gemaakt. De koppen boven de tekst maken de lezer direct nieuwsgierig, bijvoorbeeld Licht, camera, klossen!, Ratjetoe-Rome, of Ik heb geen grote bek!
De kunstwerken die Harman bespreekt behoren tot de topstukken van het museum. Het oudste besproken kunstwerk is De Zittende schrijver die rond 2500 voor Chr. werd gemaakt en de meest recente kunstwerken dateren uit het begin van de negentiende eeuw. Het boek sluit af met tips hoe je naar kunst kan kijken, een tijdlijn, een verklarende woordenlijst, een overzicht van de besproken kunstwerken en een index.

In dit boek vol met prachtige afbeeldingen van de kunstwerken uit het Louvre is de opmerkelijke keuze gemaakt het ook te laten illustreren door Quentin Blake. Het voegt niet veel toe, afgezien van het feit dat een tekening van Blake altijd leuk is om naar te kijken. Zijn zwart-wit tekeningen geven bescheiden commentaar op de tekst, we zien bijvoorbeeld de museumbezoekers, een eigentijdse interpretatie of een grapje.

Mona Lisa en de anderen is een toegankelijk en grappig boek over kunst. De humor zit de informatie niet in de weg, Harman heeft een mooie balans gevonden tussen informeren en vermaken.

Mona Lisa en de anderen
Alice Harman, vertaald door Sandra C. Hessels met illustraties van Quentin Blake
Lemniscaat, 2023

© Quentin Blake