9 tot 12 jaar
Salto - Arndís Þórarinsdóttir
'We moeten je iets vertellen,’ zegt papa als hij ook zit. ‘We hadden gisteren een gesprek. En we kregen slecht nieuws.’
‘Niet slecht,’ valt mama hem in de rede. ‘Maar wel een beetje moeilijk. Onverwacht.’
Haar gezicht zegt wel dat het nieuws slecht is.
Ik ga rechtop zitten op de bank.
Onverwacht nieuws dat slecht is en tegelijk niet zo slecht dat je kunt zeggen dat het slecht is?
(…) Ik lach voorzichtig naar papa. Hij lacht niet terug.’
Het nieuws dat de ouders voor de twaalfjarige Álfur hebben gaat over zijn driejarige broertje Eiki. Die gedraagt zich niet altijd zoals andere kinderen en daarom is hij onderzocht door specialisten die concluderen dat Eiki autisme heeft. Álfur kan het niet serieus nemen, iedereen weet toch hoe autisten zijn en dat Eiki niet zo is. Álfur neemt zich voor te bewijzen dat zijn ouders en de specialisten er helemaal naast zitten. Hij heeft oma aan zijn zijde, die vindt dat Eiki gewoon wat minder vaak zijn zin moet krijgen. Ondertussen zoeken Álfurs ouders naar manieren om Eiki’s gedrag te beïnvloeden. Gluten, melkproducten en bewerkt voedsel gaan van het menu en ook krijgen Álfur en Eiki minder schermtijd.
Álfur bespreekt dit alles niet met zijn beste vriend Ragnar. Met hem werkt hij aan het opstarten van een Tiktokkanaal en de beide jongens trainen hard voor hun sport, turnen. Toch wil Álfur over Eiki en zijn ouders praten en daarom zoekt hij contact met zijn lievelingstante Harpa. Ooit was deze tante een succesvolle turnster, maar na een val op de Olympische Spelen is het bergafwaarts met haar gegaan. Álfurs ouders hebben geen contact meer met haar. Harpa is wel een beetje raar, maar Álfur kunnen de opgestapelde lege pizzadozen in haar huis en het onvoorspelbare gedrag van zijn tante niet veel schelen. Hij vindt haar aardig en dat is wederzijds.
Om te bewijzen dat er niets mis is met zijn broertje start Álfur een oefenprogramma om Eiki te leren hoe hij moet spelen en hoe hij zijn naam moet zeggen.
Salto is het tweede boek van de IJslandse schrijfster Arndís Þórarinsdóttir dat in het Nederlands is vertaald. Net als het eerder vertaalde De flat aan het einde van de wereld is ook Salto een vlot geschreven boek met een diepere laag. De lezer volgt Álfur en zijn ouders in het acceptatieproces dat Eiki zich anders ontwikkelt dan het gemiddelde kind. Voor sommige lezers een heftig onderwerp, waarvoor de uitgever waarschuwt: ‘Dit boek gaat over autisme en de manier waarop vrienden en familieleden kunnen reageren wanneer een naaste autisme blijkt te hebben. Voor sommige lezers kan dit pijnlijk zijn.’
Álfur weigert lange tijd onder ogen te zien dat zijn broertje echt anders is dan andere kinderen van zijn leeftijd. Als het oefenen niet helpt wordt Álfur boos en schreeuwt op een gegeven moment in een hartverscheurende scene: ‘Eiki, ik weet dat je van alles moeilijk vindt en dat is prima. Maar je moet je gedragen als een behoorlijk mens.’ Langzaam maar zeker groeit bij Álfur en bij zijn ouders het besef dat Eiki is wie hij is en dat zij zich daaraan moeten aanpassen. Daarbij kan Eiki altijd rekenen op hun liefde en aandacht.
Het verhaal gaat over meer dan alleen het gedrag van Eiki. Álfur wil niet alleen een goede broer zijn, maar ook een goede turner, een goede vriend en een goede neef. Þórarinsdóttir neemt de lezer mee in het hoofd van Álfur en je kunt niet anders dan hem aardig vinden, niet in de laatste plaats omdat hij zo’n lichte en prettige vertelstem heeft gekregen, waardoor de warboel aan emoties altijd invoelbaar blijft.
Een leuke bijzaak is dat dit boek een inkijkje geeft in de IJslandse samenleving. Als eerste vallen de ongebruikelijke namen op en al snel leert de lezer ook het IJslandse schoolsysteem kennen, waar een peuterspeelzaal iets anders inhoudt dan in Nederland. Ook valt op dat kinderen volwassenen bij de voornaam noemen en we komen te weten dat in IJsland het de kerstkabouters zijn die iets in je schoen doen.
Het thema van het boek is dat niemand perfect is, of hoeft te zijn. Het leven is als het maken van een salto: je moet het durven en doen en vertrouwen op een goede afloop. En als het niet lukt dan probeer je het opnieuw.
