Vandaag komen we niet meer thuis - Enne Koens

‘ Wanneer gaan we naar huis?'
Nu kijkt hij me recht aan. ‘Niet,’ zegt hij.
‘Wat?' Ik begrijp niet wat hij bedoelt.
‘Het spijt me.’ Hij staat op, loopt naar het raam, blijft maar wrijven over zijn kin.
‘Pap?’
Hij draait zich om en komt weer bij me aan tafel zitten. Zijn handen trillen. Wat bedoelt hij? Wat spijt hem? Mijn echte leven ligt twee dagen en nachten rijden bij me vandaan. Alles is daar en gaat gewoon door, zonder mij. Mijn klas is zich aan het voorbereiden op de toetsen. Het katje van Lucas groeit. Mijn vrienden oefenen de Messi in de voetbalkooi. We staan op drie in de competitie en morgen gaan we zeker weten winnen.’

Als Mirza op een dag uit school komt staat zijn vader bij het hek en duwt hem snel voor zich uit naar de auto die volgepakt met spullen klaar staat. Duidelijk gespannen begint een reis waarvan lang onduidelijk blijft wat het reisdoel is. Op Mirza’s vragen krijgt hij ontwijkende antwoorden. Uiteindelijk komen ze aan in het geboorteland van zijn vader en daar krijgt Mirza beetje bij beetje antwoord op zijn vragen.
Mirza moet zich aanpassen aan een leven in een ander land. Hij woont afgelegen op een berg in het verwaarloosde familiehuis in een land waarvan hij de gewoonten niet kent en de taal niet van spreekt. En dat is niet makkelijk.

Marius Groothof deed Koens het idee aan de hand een verhaal te schrijven over een kind dat wegvlucht uit Nederland. Dit uitgangspunt maakt het voor de Nederlandse lezers makkelijk om te begrijpen wat Mirza heeft achtergelaten en wat allemaal nieuw voor hem is. Mirza is terecht gekomen in Levaren, een land dat Koens verzonnen heeft. Ook de taal, cultuur en de dieren die er voorkomen zijn aan haar fantasie ontsproten.
Op school heeft Mirza het moeilijk. De kinderen negeren hem, hij spreekt de taal niet en hij kan de taal ook niet lezen omdat er andere letters worden gebruikt. Dolgraag wil Mirza meedoen met voetballen, maar zijn klasgenoten laten hem aan de kant staan. Koens beschrijft Mirza’s gedachten en gevoelens geloofwaardig en indringend: zijn eenzaamheid, zijn frustraties en zijn wanhoop. Dat doet ze onder andere door Mirza denkbeeldige gesprekken te laten voeren met zijn beste vriend uit Nederland, Lucas. Het is een goedgekozen vorm, mede omdat ‘Lucas’ ook vaak de stem van de lezer is. Zo moedigt hij Mirza aan in opstand te komen en zijn nieuwe situatie niet te accepteren. Maar zo eenvoudig is dat niet.
Langzaam maar zeker vindt Mirza zijn weg. Hij sluit nieuwe vriendschappen, kan laten zien hoe goed hij kan voetballen en hij komt steeds meer te weten over Levaren en het verleden van zijn vader.

Dit verhaal helpt om begrip te krijgen voor kinderen afkomstig uit andere landen die zich moeten aanpassen aan het wonen in een nieuw land met een vreemde cultuur. En dan heeft Mirza het nog relatief makkelijk omdat zijn vader de taal en cultuur van het Levaren kent en ook helpt het dat Mirza goed kan voetballen. Als hij eenmaal op het veld staat en kan laten zien wat hij kan, dan wordt het een stuk makkelijker om nieuwe vrienden te maken.
Net als in eerdere boeken van Koens is vriendschap een belangrijk thema. Ze beschrijft uitvoerig hoe erg Mirza zijn vriend Lucas mist en hoe hij een vorm vindt om samen met zijn verre vriend de nieuwe situatie het hoofd te bieden. Het valt wel op dat Mirza geen familieleden mist. Zijn moeder is weliswaar jong overleden, maar zijn er dan geen oma’s en opa’s of andere familieleden die hem verbinden met zijn moeder en zijn geboorteland?

Ook dit boek van Koens is geïllustreerd door Maartje Kuiper. In zachte oranje/bruine tinten schets ze Mirza’s wereld. Het zachte oranje speelt ook een rol bij de vormgeving van het boek waarin verschillende pagina’s tekst geen witte achtergrond hebben, maar gekleurd zijn. Dat is logisch als de beschreven scene in de nacht speelt en de pagina dan zwart is, maar ik heb geen samenhang kunnen ontdekken tussen de tekst en de kleur van de andere pagina’s. Het geheel ziet er wel mooi uit.

Enne Koens laat opnieuw zien een goede schrijfster te zijn. Ze weet de binnenwereld van een kind in verwarring op lichte toon geloofwaardig, subtiel en met humor te beschrijven. Dat blijft naar meer smaken.

Vandaag komen we niet meer thuis
Enne Koens met illustraties van Maartje Kuiper
Luitingh-Sijthoff, 2024

© Maartje Kuiper