12 tot 15 jaar
Als de hemel valt - Selma Noort
Een meisje wordt te vondeling gelegd op een heilige plaats. Het een bijzondere baby, maar dat weet voorlopig alleen de lezer. Het kind wordt gevonden door een man die haar meeneemt naar het gezin van zijn zus. Daar wordt ze liefdevol opgenomen en ze krijgt de naam Rosa.
Als Rosa vier jaar is vindt er een machtswisseling plaats in haar land. Er komen nieuwe gedragsregels, zo mag voortaan alleen nog de linkerhand geschud worden, mogen meisjes en vrouwen absoluut niet niezen, mag niemand meer aardappels of worteltjes eten en moeten de voeten altijd bedekt zijn. De leefregels worden gecontroleerd door de Dienst van Fatsoen en ze zijn streng. Rosa ziet hoe haar juf stokslagen krijgt en hoe haar familie wordt opgepakt. Samen met haar zusje ontsnapt ze door zich te verstoppen in de composthoop. Daar hoort ze schreeuwen, huilen en het angstaanjagende geluid van brekende ramen en meubels. Het wordt haar vroegste herinnering.
De volgende dag vindt hun oom de meisjes en brengt ze in veiligheid. Rosa verblijft een aantal jaar in een bergdorp tot de oorlogsdreiging ook daar toeneemt en haar ‘oma Miri’ gedwongen wordt haar achter te laten in een weeshuis. Rosa heeft hier een goede tijd tot de oorlog ook daar huishoudt. Ze is vijftien jaar als het weeshuis gebombardeerd wordt en ze met de elfjarige Wasay op de vlucht slaat. Wasay is een jongen die veel zeker weet, bijvoorbeeld dat hij het juiste geloof aanhangt en de juiste leefregels in acht neemt. Rosa beschouwt hij als verloren. Toch groeien de twee naar elkaar toe door alles wat ze meemaken tijdens hun vlucht op zoek naar een veilige plek.
Als Rosa dan eindelijk die veilige plek heeft gevonden spelen de geheimzinnige woorden die ze al haar leven met zich meedraagt weer op. Inmiddels begrijpt ze wat ze betekenen en dat ze tot actie moet overgaan.
Als de hemel valt is een heftig boek waarin de gruwelen van oorlog en het afdwingen van (in onze ogen) absurde leefregels een grote rol spelen. Helaas zijn de parallellen met het heden niet moeilijk te vinden. Rosa komt in aanraking met waanzin, wreedheid en vernedering, maar ook met vriendschap, warmte en barmhartigheid. Een boeiend onderdeel van het verhaal is de relatie tussen Wasay en Rosa. De jongen is overtuigt van zijn gelijk en worstelt met zijn gevoelens voor Rosa die voor hem zorgt en hem beschermt. Noort beschrijft dit prachtig en geloofwaardig.
Vanaf het begin van het verhaal weet de lezer dat Rosa een bijzondere afkomst heeft. Zij komt van buiten de aarde. In haar klinkt een tekst; eerst onbewust, later steeds helderder, waaronder de zinnen ‘Misschien is er verbetering. Misschien zijn de mensen en de Aarde nog niet reddeloos verloren. Wees niet bang, je zult gevonden worden.’
Het boek is meeslepend geschreven, al zullen sommige lezers er even in moeten komen omdat in het begin niet duidelijk is waar het verhaal naartoe gaat. Noort deinst er niet voor terug om de zwarte kant van het leven te beschrijven, zoals geweld en vernedering.
Het boek is meeslepend geschreven, al zullen sommige lezers er even in moeten komen omdat in het begin niet duidelijk is waar het verhaal naartoe gaat. Noort deinst er niet voor terug om de zwarte kant van het leven te beschrijven, zoals geweld en vernedering.
De schrijfster liet zich voor dit verhaal inspireren door de Nazcalijnen in Peru; geogliefen die verschillende tekeningen vormen, waaronder een gestileerde afbeelding van een kolibrie. Er is tot op heden geen verklaring over hun ontstaan of betekenis. Noort neemt dit mysterie als uitgangpunt en verbindt dit met Rosa’s afkomst en levensopdracht. Het is een gewaagd uitgangspunt, maar het geeft de schrijfster wel de gelegenheid een wezenlijk thema in haar boek te verwerken: is de mensheid het (nog) waard op de aarde te leven.
Als de hemel valt is een lastig boek om een leeftijd op de te plakken. Selma Noort houdt het zelf op 11+ en de uitgever kiest voor 10-12 jaar. Ik vind dat erg jong. Juist omdat Noort een uitstekende schrijfster is weet ze de oorlogsgruwelen in weinig woorden en beelden goed invoelbaar te maken. Het is de vraag of je daar jonge lezers mee wilt belasten. Wat oudere lezers kunnen de oorlogswaanzin wellicht beter in een kader zetten, al wordt het daar niet minder gruwelijk door. Ook kunnen zij beter uit de voeten met de boodschap die onder het verhaal ligt, namelijk dat je altijd een keuze hebt om niet te haten, zelf na te blijven denken en lief te hebben.
Als de hemel valt
Als de hemel valt is een lastig boek om een leeftijd op de te plakken. Selma Noort houdt het zelf op 11+ en de uitgever kiest voor 10-12 jaar. Ik vind dat erg jong. Juist omdat Noort een uitstekende schrijfster is weet ze de oorlogsgruwelen in weinig woorden en beelden goed invoelbaar te maken. Het is de vraag of je daar jonge lezers mee wilt belasten. Wat oudere lezers kunnen de oorlogswaanzin wellicht beter in een kader zetten, al wordt het daar niet minder gruwelijk door. Ook kunnen zij beter uit de voeten met de boodschap die onder het verhaal ligt, namelijk dat je altijd een keuze hebt om niet te haten, zelf na te blijven denken en lief te hebben.
