Algemeen
'Geef me de ruimte' Het eigenzinnige leven van Thea Beckman - Vivian de Gier
.jpg)
Op 5 december 2024 promoveerde Vivian de Gier met haar biografie 'Geef me de ruimte' over het leven en werk van Thea Beckman (1923-2004). Deze biografie is inmiddels ook in boekvorm verschenen en zeker de moeite waard om te lezen.
Toen de Gier het plan opvatte om onderzoek te gaan doen naar Thea Beckman wordt haar dat van verschillen kanten afgeraden. Beckman had privé niet zo’n boeiend leven, ‘een beetje saai zelfs', en er is weinig persoonlijk materiaal beschikbaar. Aan de andere kant worden de boeken van Beckman nog altijd goed verkocht en is zij geen vergeten schrijfster. Van Gier besluit ervoor te gaan.
De biografie volgt twee sporen: het persoonlijk leven van de schrijfster en haar oeuvre. Dit wordt beschreven tegen de maatschappelijke achtergrond van haar tijd.
De schrijfster die wij kennen onder de naam Thea Beckman wordt geboren in 1923 in Rotterdam en ingeschreven bij de burgerlijk stand als Theodora Petie. Haar roepnaam was Dora. Ze is enigst kind. Haar ouders zijn geen kerkgangers en haar vader heeft sympathie voor het socialisme. Tot haar grote verdriet mag Dora niet naar de HBS. Ze gaat naar de ULO en daarna aan het werk op een kantoor.
Ze is zeventien als de oorlog uitbreekt en moet vreselijke dingen hebben gezien tijdens de twee grote bombardementen die Rotterdam hebben getroffen. Ze heeft hier nooit over willen praten. Na de oorlog trouwt ze met haar grote liefde Dick Beckmann, elf jaar ouder dan zij. Voor ze trouwen laat ze hem weten een schrijfster te zijn en dat hij dat wel moet accepteren. Hij vindt het best, maar hij heeft ook een eis. Dora moest gaan roken want hij wil geen gezeur over stank in huis.
En een schrijfster is ze. Het huishouden boeit haar niet ‘ik ben echt een knuddehuisvrouw’ zegt ze over zichzelf. Dora schrijft dagelijks en in vele genres, soms met succes en soms ook niet. Inmiddels is Dora moeder geworden van drie kinderen, twee zoons en een dochter. Vanaf 1955 schrijft ze voor het Utrechtsch Nieuwsblad en later ook voor andere regionale kranten een column over het moederschap onder de titel Moederlijke overpeinzingen. De reeks loopt 24 jaar.
In 1957 verschijnt haar eerste kinderboek. Op aanraden van haar uitgeverij laat ze een n in haar naam vallen, omdat haar naam ‘vreselijk Duits’ zou zijn en de uitgever ervan overtuigd is dat een boek met een Duits ogende naam op de kaft ‘niet aan de straatstenen kwijt te kunnen’. Beckman schrijft meerder kinderboeken voor jonge kinderen, verhalen waarin fantasie een belangrijke rol speelt. Haar grote doorbraak komt als ze voor uitgeverij Lemniscaat kiest. Het eerste boek dat ze daar uitgeeft, Met Korilu de Griemel rond, krijgt in 1971 een Zilveren Griffel.
Begin jaren zeventig is een kantelpunt in Beckmans leven. Ze krijgt te maken met een levensbedreigende ziekte (waarover ze met niemand praat), ze kiest definitief voor het kinderboek, ze wordt lid van Dolle Mina, ze gaat alsnog haar diploma halen en studeren en voor de buitenwereld verandert ze haar naam in Thea. Ook begint ze aan het historisch onderzoek dat ten grondslag ligt aan haar meest succesvolle boek Kruistocht in spijkerbroek. Dat boek verschijnt in 1973 en krijgt het jaar daarop een Gouden Griffel.
Vivian de Gier beschrijft de gebeurtenissen in het leven van de schrijfster tegen de maatschappelijke achtergrond van haar tijd. Eerst de vooroorlogse maatschappij met zijn verzuiling en vaste ideeën over man-vrouwrollen, dan de oorlogshandelingen rond Rotterdam, vervolgens staat ze stil bij de verwachtingen die aan getrouwde vrouwen werden opgelegd en het feit dat vrouwen zodra ze trouwden handelingsonbekwaam werden en ontslagen. Beckman is actief binnen de tweede feministische golf en komt op voor vrouwenrechten. Haar maatschappelijke betrokkenheid is ook terug te zien in haar werk. Er is zelfs sprake van het typisch ‘beckmanmeisje’: assertief en zelfstandig.
Naast het persoonlijk leven bespreekt de Gier uitgebreid Beckmans oeuvre, waarbij de bekendste boeken de meeste aandacht krijgen. Ze gaat daarbij op zoek naar elementen uit Beckmans persoonlijke leven die haar verhalen hebben beïnvloed en ze bespreekt de overeenkomsten die ze ziet tussen de verschillende boeken die Beckman scheef. Natuurlijk komt ook aan de orde hoe Beckmans boeken werden ontvangen door lezers en critici. De lezers omarmen haar werk en haar boeken verkopen goed. Critici zijn minder positief. Voor een deel is dat te verklaren door de toen heersende ideeën wat een goed kinderboek zou behelzen. Van Gier beschrijft hoe er in de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw naar kinderliteratuur werd gekeken en waarom Beckmans boeken daar niet aan voldeden. Met name in de jaren tachtig wordt veel waarde gehecht aan de literaire kwaliteit van het kinderboek en Beckman was geen literair schrijfster. Van Gier maakt ook een eigen analyse over het literaire gehalte van Beckmans oeuvre.
In 1991 beleeft Beckman ten aanzien van haar werk een dieptepunt. Ze mag dat jaar het kinderboekenweekgeschenk schrijven en dit had het hoogtepunt van haar carrière moeten zijn. Het werd een drama. Het boekje met de titel Het wonder van Frieswijck kreeg veel kritiek. Beckman krijgt het verwijt dat er sprake is van etnische stereotypering en het boekje zou vol staan met racistische ideeën. Het boek roept veel discussie op, al wordt er niet getwijfeld aan Beckmans intenties. De schrijfster weet hier niet mee om te gaan en trekt zich terug. Van Gier beschrijft Beckman in deze periode zelfs als een grumpy old woman. Wel blijft Beckman schrijven. Haar laatste boek komt in 2003 uit en bij de presentatie daarvan wordt ook haar tachtigste verjaardag groots gevierd en krijgt zij een Koninklijke Onderscheiding. Thea Beckman overlijdt in 2004.
Van Gier laat soms haar fantasie de vrije loop om het verhaal sfeer te geven. Zo beschrijft ze wat Thea (toen nog Dora) denkt als ze Dick ontmoet: ‘En daar was hij, haar droomprins. Precies zoals ze zich hem had voorgesteld: breedgeschouderd, blond, stoer maar vol tederheid…’ of ze meent 'voorzichtige hoop’ van de trouwfoto af te kunnen lezen. Deze weinig wetenschappelijke opmerkingen geven wel kleur aan de biografie en staan gelukkig de inhoud niet in de weg.
'Geef me de ruimte' is een goed leesbare biografie die het leven en werk van de populaire schrijfster tegen de achtergrond van haar tijd bespreekt.
‘Geef me de ruimte’
