12 tot 15 jaar
Vuile handen - Marco Kunst
April is traditiegetouw de Maand van de Filosofie. In Nederland en Vlaanderen worden in deze maand activiteiten georganiseerd rond het thema Mij een zorg. Ieder jaar verschijnt er ook een kinder-of jeugdboek waarin het thema wordt uitgewerkt. Dit jaar is het een jeugdboek geschreven door Marco Kunst. Kunst is filosoof én een gelauwerd schrijver van kinder-en jeugdboeken waarin hij ook vaak aandacht besteedt aan thema’s die uitnodigen tot een filosofische overdenking, bijvoorbeeld het boek Patroon waarvoor hij een Zilveren Griffel kreeg of Het touw en de waarheid.
In Vuile handen (de titel verwijst niet toevallig naar het boek Les mains sales van filosoof Jean Paul Sartre) volgen we Leila en Achim, broer en zus. Om en om nemen ze het woord. Leila is ernstig gehandicapt en heeft continu zorg nodig. De zestienjarige Achim levert daarin zijn aandeel en hij doet dat met liefde. Broer en zus zijn dol op elkaar, maar het wordt Achim ook weleens teveel.
Het verhaal begint op de dag dat Achim en zijn moeder voor twee maanden naar de Aardelaar vertrekken omdat ze ‘ruimte’ nodig hebben. De Aardelaar is een kleine gemeenschap in de buurt waar de mensen in blokhutten wonen en zelfvoorzienend zijn. Voor Leila ontoegankelijk omdat er geen rekening wordt gehouden met mensen in een rolstoel. Leila begrijpt deze stap van haar broer en moeder wel, maar dat neemt niet weg dat ze er wel emoties bij voelt. Haar vader neemt de zorg over en hij zit wat minder op haar lip. Dit daagt Leila uit meer zelf te ondernemen.
Achim heeft het ondertussen enorm naar zijn zin. Hij raakt steeds meer in de ban van Uta die lezingen geeft over de idealen van de Aardelaar. Als Achim gevraagd wordt of hij ook bereid is vuile handen te maken om zijn idealen te bereiken zegt hij vol overtuiging ja. Dat zet een reeks gebeurtenissen in gang die niet meer zijn te stoppen.
Kunst verwerkt het thema van de Maand van de Filosofie op verschillende manieren in zijn verhaal: door te schrijven over mantelzorg en over zorg voor de planeet. Deze onderwerpen roepen interessante vragen op, bijvoorbeeld hoeveel ruimte de zorg voor een familielid kan/mag innemen. En wat zijn de motieven om die zorg te verlenen en in hoeverre ben je verantwoordelijk als er iets mis gaat? Dit thema krijgt kleur en inhoud omdat we met de gedachten van zowel Leila als Achim kunnen meeleven.
Het thema Mij een zorg wordt ook uitgewerkt rond de aloude filosofische vraag of een goed doel drastische middelen rechtvaardigt. Achim wil zich niet langer bezig houden met 'gepruts' en 'ditjes en datjes', maar een daad stellen. Hij is bereid ‘vuile handen’ te maken, maar blijft dat ook zo als de mensen van wie hij houdt in gevaar komen?
Marco Kunst heeft vragen over zorg en verantwoordelijkheid mooi in een aantrekkelijk en goed geschreven verhaal verwerkt. Het is ook een heftig verhaal, want verantwoordelijk nemen voor je daden kan grote gevolgen hebben. Het (niet al te dikke) boek leent zich goed om klassikaal te bespreken. Wie daarbij ondersteuning wil kan hier een lesbrief vinden.
